Выраб прасфораў – гэта і мастацтва, падобнае на маляванне іконаў, і служэнне, падобнае на манаскае. Прасфорніцы Валянціна і Святлана падчас выпякання святога хлеба распавядаюць нашым карэспандэнтам пра ролю выпадку ў жыцці вернікаў.[/vc_column_text][vc_column_text]«Хутчэй зачыняйце дзверы», – папярэджваюць нас. Узімку цеста паднімаецца не так хутка, як летам: халодна. Яно мела быць гатовае яшчэ перад нашым прыходам, але праз нізкую тэмпературу трэба яшчэ крыху пачакаць.
Містычны Анцый
Пакуль Валянціна ідзе ў царкву па гатовыя прасфоры, каб паказаць нам, Святлана распавядае пра падрыхтоўку богаслужбовага хлеба.
Спачатку цеста замешваецца, потым раскатваецца на адмысловай машыне. У прасфорне хлеб называюць «нашая святынечка».[/vc_column_text][vc_single_image image=”93592″ img_size=”large” add_caption=”yes”][vc_column_text]Валянціна вяртаецца і распавядае нам пра значэнне хлеба падчас службы. Тут выпякаюць не толькі прасфоры, але і хлябы для служэння чароўнай літургіі. Святлана паказвае нам розныя гатункі: напрыклад, містычны Анцый.
«Без службовай прасфоры службы не адбудзецца. Гэты хлеб абавязкова павінен знаходзіцца ў таемным алтары. Просфорна лічыцца другім алтаром. А хлеб робіцца з малітвай», – кажа жанчына.[/vc_column_text][vc_single_image image=”93740″ img_size=”large” add_caption=”yes”][vc_column_text]Калі замешваецца цеста, спачатку ў тазік крыжападобна засыпаецца шклянка мукі, дадаецца соль, літр кіпню і святая вада, якая тут сімвалізуе Божую мілату. Затым дадаюцца дрожджы.
«Усё павінна дадавацца паступова. Цеста заварваецца ў глыбокай пашане, з любоўю і з малітвай. Інакш нічога не атрымаецца», – гаворыць Святлана.
«Цеста не толькі не ўздымецца – яно выйдзе не такое, як трэба», – пацвярджае Валянціна.
Жанчыны хутка пераедуць у новую прасфорну, якая месціцца беспасярэдне ў царкве, але яны так прызвычаіліся да гэтага маленькага дамку з відам на царкву, што пераезд усё адкладаюць.[/vc_column_text][vc_column_text]Мінае 30 хвілінаў, у шкляначцы ўзыходзяць дрожджы, якія дадаюць у цеста, што папярэдне залілі кіпнем. Потым туды дадаюць яшчэ шклянку мукі. Усе гэта размешваюць. У шклянку лыжкай набіраюць заваранае цеста і яшчэ раз заліваюць кіпнем. Маса разліваецца на дзве шклянкі: адна са святой, д другая са звычайнаю; дадаюць соль. Усё заліваюць у тазік, дадаюць яшчэ тры кілаграмы мукі, а цеста мяшаюць рукамі.
«Калі цеста ўжо замяшалі, мы яго разразаем на чатыры часткі, кладзем у цэлафан, каб яно крыху паляжала, і потым пачынаем раскатваць. Усе гэта таксама робіцца ў глыбокай пашане ды з малітвай».
Нашча ды са святою вадою
Жанчыны раскатваюць службовыя хлябы і Агнец. Верх і ніз выразаюцца адмысловымі формамі. Яны злучаюцца пасля таго, як на верхнюю частку пастаўлены вобраз. На кожнай прасфоры відаць роўнабаковы крыж. На верхнім ашэстку крыжа надрукавана «IC» ды «ХВ» (Ісус Хрыстос), унізе – «НІ KA» («перамога» з грэцкай, што азначае перамогу над смерцю).[/vc_column_text][vc_single_image image=”93736″ img_size=”large” add_caption=”yes”][vc_column_text]Калі пастаўлены друк – прасфора гатовая: на ёй есць вобраз Божы. На паперцы запісваецца час, каб ведаць, калі булачкі будуць гатовыя. Усё разлічваецца так, каб паспець раскатаць усё цеста. Калі нешта застаецца, выпякаюць хлеб, які раздаюць тым, хто мае патрэбу.
«У несвяточны час нам патрэбныя чатыры крыжовыя і адна Марыйная прасфора. У святы мы рыхтуем Агнец, тры крыжовыя і адну Багародзічную прасфоры, каб здзейсніць службу. Увечары святар чытае малітву, выносіць з алтара пяць хлябоў, віно і алей. І ўсе гэта добраслаўляецца ў знак таго, што здарыўся цуд Гасподні. А часцінку прасфоры ядуць нашча са святой вадой ды малітвай».
Узімку цеста настойваецца пяць гадзінаў, улетку – дзве-тры. Перад службай хлеб кладуць у лядоўню. Яго мае хапіць на ўвесь тыдзень. Перад святочнымі днямі хлеб пякуць цягам двух дзён.
«Мінулым разам выпякалі з самай раніцы і да паловы на восьмую вечара. Сёння можам скончыць і пазней».
Ёсць адпаведныя малітвы на тое, каб пакласці хлябы ў печ, ёсць – каб дастаць яго.[/vc_column_text][vc_column_text]Святлана займаецца выпечкай прасфораў чацвёрты год, Валянціна – трэці. На гэты занятак трэба атрымаць добраславенне настаяцеля царквы. Валянціна прызнаецца, што дагэтуль наагул не пякла ў жыцці.
Тут – сачыла за Святланай і пакрысе вучылася. У царкву жанчына прыйшла пасля таго, як пахавала трыццацігадовага сына, а потым і мужа. Раней яна працавала ў паліклініцы.
«Я ўжо 20 гадоў пры святыні. У адзін час Гасподзь даў мне хваробу. У выдатным настроі я выйшла з крамы з набыткамі і ўпала на вуліцы. З таго часу я стала хварэць. Паставілі дыягназ: дыстанія пры астэахандрозе. Ну а потым знайшлі іншыя хваробы, больш істотныя. Я стала хадзіць у святыню і чытаць малітвы. Вера – гэта не толькі тое, што ты ў душы верыш, гэта тое, што трэба выконваць», – кажа Валянціна.
Адзінае цэлае
«Аднойчы мы разам са Святланай сталі побач на службе – усё адбылося неяк само сабою: мы сталі разам працаваць. Я перабываю больш на яе паслухмянстве, бо Гасподзь ёй неяк больш адкрывае таямніцы ў працэсе выпякання. А я больш дапамагаю ў малітвах. Мы дапаўняем адна другую. І атрымліваецца адзінае цэлае».[/vc_column_text][vc_column_text]
[/vc_column_text][vc_column_text]Святлана кажа, што працавала раней фельчарам у хуткай дапамозе. Від дзейнасці пастанавіла змяніць, бо «так вырашыў Гасподзь».
На пытанне, хто спансуе выпяканне прасфораў, жанчыны адказваюць, што гэта ўсё ахвяраванні людзей:
«Гасподзь пасылае нам усё, каб мы толькі працавалі».
Жанчыны працягваюць абкатваць цеста, прамаўляючы малітвы. У перапынках паміж працай яны прыгадваюць розныя выпадкі з жыцця, якія прывялі іх да веры.[/vc_column_text][vc_single_image image=”93672″ img_size=”large”][vc_column_text]Так, у дамку з відам на царкву, у гармоніі ды цішыні дзве жанчыны спакойна пякуць хлеб.
ВС, фота: МР, belsat.eu
