«Мне здаецца, што ўсё ж такі нафта ў нас дзесьці ёсць», – сказаў некалі Аляксандр Лукашэнка. У здагадкі мы не верым, а таму наведалі Рэчыцу, каб даведацца, як жыць, калі нафта ў цябе пад нагамі.
Невялікі горад на 70 тысячаў чалавек, аточаны дзясяткамі радовішчаў нафты. Паўсюль у палях стаяць гэтак званыя станкі-пампавалкі – глыбінныя помпы з «малаткамі», якія, як маятнікі, рухаюцца ўверх і ўніз, выпампоўваючы чорнае золата з зямлі. Мясцовыя кажуць, што раней нафты было больш і яна была больш якасная. Цяпер жа запасы высільваюцца, і з неглыбокіх свідравінаў вымаюць вельмі вадзяністую вадкасць.
Відавочна, галоўнае прадпрыемства гораду – «Беларусьнафта». Раёны нафтавікоў займаюць значную частку Рэчыцы, асабліва прадмесце. Пару гадоў таму яны пабудавалі найбуйнейшую ў Беларусі сонечную электрастанцыю – 115 гектараў, памеры ўражваюць, але пра тое, што гэта іхнае, нагадвае шыльда і калючы плот пад напругай.
Размах аб’ектаў наводзіць на думку, што тут прынамсі кожны другі – заможны чалавек. І сапраўды, на прадпрыемстве можна атрымліваць 1000 долараў.
Але трапіць туды амаль нерэальна. Паводле мясцовых, у нафтавікі бяруць сяброў і сваякоў працаўнікоў. Хіба што на сезонныя працы набіраюць старонніх, але гэта зусім не тыя грошы. Ёсць і іншыя арганізацыі, да прыкладу, рэчыцкі мэблевы завод, які ўвесь час субсідуецца ўрадам для падтрымання працы.
Праз гэта адчуваецца нейкае расслаенне, фінансавае. Настаўнікі, дактары атрымліваюць 300, максімум «па-500» (не долараў). Працы мала і выбару няшмат: ці трымаешся за сваё месца, ці зʼязджаеш у Гомель, што за 60 кіламетраў ад гораду, ну, ці скараць Менск.
Жыхары Рэчыцы ведаюць пра падатковы манеўр, які наўпрост адаб’ецца на горадзе, і выдатна разумеюць, што, калі загнуцца нафтавікі, то будзе толькі горш. Бо, нягледзячы на негатыўныя моманты, прадпрыемства дапамагае гораду развівацца: будуюцца новыя кварталы і «Еўраопты», а неўзабаве запусцяць першы гандлёвы цэнтр з кінатэатрам.
Рэспубліканскія «Дажынкі», якія прайшлі тут у 2007 годзе, ўзгадваюцца дасюль. Гэта быў сапраўдны бум, бо ў невялікі райцэнтр прыехалі людзі з усёй Беларусі. Тады ж адрамантавалі дарогі, а на беразе Дняпра пабудавалі амфітэатр, які на той момант быў толькі ў Віцебску. Каля яго стаіць Капліца Еўфрасінні Полацкай. Вонкава нагадвае ракету, і здаецца, што дзесьці побач стаіўся Язэп Драздовіч, але ён тут ні пры чым, на жаль. Як і ў любым беларускім горадзе, тут ёсць касцёл і царква, у апошняй пры ўваходзе стаіць двухметровы пластыкавы крыж той самай Еўфрасінні Полацкай. Напэўна, арыгінал.
Дарэчы, існуе легенда, што ўнучка Усяслава Чарадзея, якая стала манашкаю, падчас свайго паломніцтва ў Іерусалім спынялася на адпачынак менавіта тут, у Рэчыцы.
Ёсць тут і пацешныя інсталяцыі ў выглядзе металічных дрывасекаў на набярэжнай або элегантных сметнікаў у капелюшах каля мясцовага ліцэю.
Пасля 21:00 горад засынае, а хто маладзейшы – выпраўляюцца ў адную з трох забаўляльных установаў. На здзіўленне, проста наўгад туды прыйсці нельга: субота, вечар – і столікі толькі па запісе. Праз паўгадзіны на тэлефоне нам удалося зачэкініцца ў рэстаране «Палессе», дзе за ўваход трэба яшчэ плаціць. 7 рублёў – абавязковая сума, як пазней высветлілася, гэта за забаўляльную праграму, у якой жанчына з рудымі валасамі будзе шукаць нагоды вас з чымсьці павіншаваць і крычаць «з днём нараджэння», які быў у вас два тыдні таму.
Ва ўстанове, якая лічацца адною з найлепшых у горадзе, пры ўваходзе вам надзенуць на руку папяровы бранзалет, як на музычным фестывалі, і дадуць меню, дзе на першай старонцы будуць правілы паводзінаў у рэстаране. Ад кухні варта чакаць шырокі выбар алкаголю, агароднінных талерак і сушы, у якіх агурок займае палову рола і дададзены кітчэнес – кетчуп з маянэзам. Як кажуць, а што вы хацелі за 6 рублёў?
У асобным пакоі, курыльні, сядзяць тыя самыя нафтавікі з піўнымі жыватамі і дзяўчаты, якія разважаюць пра няўдалую цяжарнасць і думаюць, як склеіць таго хлопца за барнаю стойкаю. На танцпляцы з радасцю скачуць пад Святлану Лабаду і «Руки Вверх!», але чамусьці сыходзяць, ледзь пачаў гучаць Стынг.
Пэўнага шарму дадаюць адмыслова запрошаныя спявачкі з Гомля, чый голас гучыць пад фанеру, а сукенкі з сотнямі блёстак рэжуць вока ў прыглушаным святле.
У гэтым месцы адчуваецца дух пачатку 2000-ых, мужчыны ў блакітных кашулях глядзяць на жанчын у зялёных сукенках, злёгку скачучы ды праз слова лаючыся матам, дзіка гарлапаніць музыка і вам абавязкова забароняць патанчыць з куфлем. Чаму? Бо так сказала загадчыца…
П’яных боек мы не ўбачылі, людзям было весела, і відаць, што кожны прыйшоў сюды па сваё: хтосьці шукае сабе пару, хтосьці адпачывае ў коле сямʼі, і з усяго атачэння вылучаецца 20-гадовы афіцыянт з татуяваннямі на твары. Ён як нешта свежае сярод іншых.
Рэчыца – гэта не беларускі Дубай, і нафта не робіць з жыхароў гораду мільянераў. Гэта звычайны горад са звычайнымі людзьмі, дзе ў кожнага ёсць свае сем’і, мэты і праблемы. У праграме сацыяльна-эканамічнага развіцця рэгіёнаў гаворыцца, што сярэдні заробак да 2020 года ў Рэчыцкім раёне мае скласці 1279 рублёў. Як кажуць, абяцанага тры гады чакаюць. Вельмі спадзяемся, што гэтыя лічбы закрануць не толькі тых, хто займаецца нафтаздабываннем.
Васіль Русецкі, фота аўтара belsat.eu