Служба «Адно акно» працуе месяц – што зрабілі за гэты час, каму і як дапамаглі?
Месяц таму, 27 кастрычніка, прадстаўніцтва ў сферы сацыяльнай палітыкі Аб’яднанага пераходнага кабінету запусціла інфармацыйна-кансультацыйную платформу «Служба «Адно акно». Стваральнікі новага сэрвісу запрашалі звяртацца ўсіх, каму патрэбная дапамога, і абяцалі распавесці, як можна вырашыць шмат якія праблемы. Якія вынікі працы «Акна» за месяц? Колькі беларусаў звярнуліся і з якімі запытамі? У размове з «Белсатам» распавяла PR-менеджарка сацыяльнага праекту Наста Базар.
Пашпарты, легалізацыя, фінансавая дапамога: з якімі пытаннямі звяртаюцца ў «Адно акно»?
За месяц працы, на 27 лістапада, у «Службу «Адно акно» звярнуліся 193 беларусы. Пісалі і тэлефанавалі з 15 розных краінаў. 15 % запытаў – з Беларусі. Аднак насамрэч гэты адсотак можа быць большы, бо людзі ўнутры Беларусі выкарыстоўваюць VPN, кажа Наста Базар.
Пытанні, з якімі звяртаюцца ў «Адно акно», – вельмі розныя, зазначае PR-менеджарка:
«Калі мы кажам пра людзей унутры Беларусі, то ад іх часта запыты пра экстранную эвакуацыю, пра свае правы альбо пра фінансавую дапамогу сем’ям палітзняволеных. І гэта для нас вельмі важна, бо ў першую чаргу нашая мэтавая аўдыторыя – палітзняволеныя і іхныя сем’і, бо на дадзены момант гэта самая ўразлівая група».
За межамі радзімы беларусаў найперш хвалююць пытанні легалізацыі, пацверджання дакументаў.
«Тут нам вельмі дапамагаюць народныя амбасады і дыяспары, з якімі мы ў шчыльным кантакце. Таксама людзей цікавіць фінансавая дапамога. Шмат людзей пытаюцца пра пашпарт Новай Беларусі, якога мы і самі вельмі чакаем», – распавядае Наста Базар.
Запыты ў «Адно акно» прымаюць тры аператаркі. Пакуль яны спраўляцца з нагрузкай, але калі зваротаў пабольшае, каманду пашыраць, зазначае PR-менеджарка праекту. Распавесці пра сваю праблему і папрасіць дапамогі цяпер можна праз сайт ці сацыяльныя сеткі і мэсэнджары службы. З сайту можна патэлефанаваць. Першапачаткова на старонцы працаваў чат-бот, але яго адключылі праз ягоную «неэмпатычнасць» і адправілі «давучвацца», распавяла спадарыня Наста.
«Служба «Адно акно» гарантуе канфідэнцыйнасць усім, хто звяртаецца да яе, – як тым, хто просіць дапамогі, так і тым, хто дапамагае. Калі ёсць патрэба захаваць поўную ананімнасць, Наста Базар раіць звяртацца праз сайт, які не збірае і не захоўвае ніякіх асабістых звестак.
«Калі рашэння няма, шукаем варыянты, як змяніць сітуацыю да лепшага»
Мэта «Аднаго акна» – даць чалавеку інфармацыю, накіраваць да таго, хто дапаможа.
«Я не магу распавесці пра канкрэтныя прыклады, бо мы ахоўваем канфідэнцыйнасць людзей, але магу сказаць, што за гэты месяц шмат пытанняў было вырашана. Мэта, з якой стваралася служба, – інфармаваць, цалкам апраўдвае сябе. Мы бачым, як часта людзі бываюць дэзарыентаваныя, у стрэсе, паніцы, асабліва ва ўмовах вымушанай эміграцыі ці ўнутры Беларусі, дзе шмат страху, недаверу. Мы падказваем, куды ісці, і перадаем кантакты, у якіх самі ўпэўненыя».
«Служба «Адно акно» сабрала вялізную базу кантактаў асобаў і арганізацыяў, якія могуць дапамагчы ў вырашэнні розных пытанняў – цяпер іх каля 300, і база ўвесь час папаўняецца.
«Безумоўна, мы клапоцімся пра бяспеку не толькі тых, хто да нас звяртаецца, але і тых, хто дае дапамогу, таму калі гэта нейкія ініцыятывы ўнутры Беларусі, ці калі частка камандаў унутры Беларусі, то, канечне, тут мы намагаемся зрабіць максімальна бяспечна для ўсіх бакоў», – зазначае Наста Базар.
Сутыкаецца служба і з сітуацыямі, у якіх нічога не можа зрабіць.
«Напрыклад, калі ў чалавека сканчаецца пашпарт у краіне, дзе няма такой альтэрнатывы, як у Польшчы ці ў Літве, – падарожнага дакумента. У такой сітуацыі мы нічога не можам зрабіць. Але мы намагаемся знайсці варыянт, які дапаможа чалавеку. Напрыклад, можна пераехаць, і мы даем інфармацыю, як гэта зрабіць, – кажа прадстаўніца сацыяльнага праекту. – Таксама складаныя сітуацыі з пенсіямі ў іншых краінах, і дэмакратычныя сілы ўжо пачынаюць вывучаць гэтае пытанне. Але калі ніяк немагчыма вырашыць праблему, мы шукаем варыянты, як падтрымаць чалавека: ці зрабіць збор, ці звярнуцца ў арганізацыі, якія займаюцца людзьмі сталага веку ў той краіне, дзе цяпер чалавек. Калі рашэння няма, мы шукаем варыянты, як змяніць сітуацыю да лепшага».
Цяперашняя версія платформы «Адно акно» – тэставая. Калі можна будзе сказаць, што тэставанне скончылася і распачалася паўнавартасная праца, пакуль цяжка, зазначае Наста Базар.
«Прадстаўніца АПК у сацыяльнай палітыцы Вольга Гарбунова, з ініцыятывы якой і з’явілася гэтая служба, мае досвед у стварэнні гарачай лініі для ахвяраў гвалту, яна ведае, як працуюць такія сэрвісы, і кажа, што каб цалкам наладзіць працу, патрэбна ад года да двух. Аднак мы прыкладаем высілкі, каб платформа як мага хутчэй выйшла на паўнавартасную працу», – кажа прадстаўніца праекту.
Чаму прашэнне аб памілаванні можа быць варыянтам дапамогі палітвязню?
Тэставая версія службы – на расейскай мове, што выклікала нямала крытыкі. Якая, аднак, толькі парадавала стваральніка платформы.
«Нас усцешыла, як шмат людзей запыталіся, чаму не па-беларуску. Мы цяпер працуем над перакладам. І таксама мы збіраем усю зваротную сувязь і крытыку, каб палепшыць нашую працу», – кажа Наста Базар.
Яшчэ адну з крытычных заўваг на адрас «Службы «Адно акно» выказваў на сваёй старонцы ў Facebook муж палітзняволенай Паліны Шарэнды-Панасюк Андрэй Шарэнда – яна датычыла наяўнасці на старонцы службы тлумачэння, як пісаць прашэнне аб памілаванні. Наста Базар кажа, што гэта зусім не заклік пісаць такое прашэнне, а прадстаўленне палітзняволеным права самастойна абіраць шлях супраціву.
«Калі варыянт супраціву – да апошняга стаяць на сваім і не прасіць памілавання, мы не маем права крытыкаваць і штосьці даказваць, казаць чалавеку рэчы кшталту «жыццё важнейшае» і падобнае. Але я ведаю, што ёсць палітвязні, якія не пішуць прашэння аб памілаванні, бо баяцца, што іх ніхто не падтрымае, і што яны перастануць у вачах грамадства быць тымі героямі ці гераінямі, якімі ёсць цяпер. Мэта нашага мэсіджу была ў тым, каб падтрымаць любы выбар чалавека і любы варыянт супраціву», – кажа актывістка.
Паводле стваральнікаў «Аднаго акна», калі чалавек хоча напісаць прашэнне аб памілаванні, трэба даць яму на гэта права і не ацэньваць.
«Калі мы кажам пра гвалт, а зняволенне – гэта сітуацыя гвалту, часам немагчыма даказаць гвалтаўніку, што ён не мае рацыі, і зрабіць так, каб ён зразумеў, расчуліўся і г. д. І ўсё, што нам застаецца, – выкарыстоўваць усе магчымыя варыянты, каб уцячы ад гэтага гвалтаўніка. Таму гэта заклік не да таго, каб усе палітзняволеныя пісалі прашэнне аб памілаванні, а павага да любога выбару чалавека, які застаецца ў зняволенні», – зазначае Наста Базар.
PR-менеджарка «Аднаго акна» падкрэслівае, што Прадстаўніцтва ў сацыяльнай палітыцы сочыць і за лёсам Паліны Шарэнды-Панасюк, і астатніх палітвязняў, у тым ліку тых, чые імёны нікому не вядомыя. Асаблівая ўвага надаецца зняволеным, ад якіх ужо працяглы час няма ніякіх звестак.
«Кароткатэрміновая мэта – каб людзі ўнутры Беларусі зразумелі, што дапамога ёсць»
Праца з запытамі палітзняволеных і іхных сем’яў застаецца прыярытэтнай для «Аднаго акна». Сярод іншых кароткатэрміновых мэтаў – пераклад платформы на беларускую мову, яшчэ больш камунікацыі з тымі, хто можа дапамагаць, і выхад на людзей унутры Беларусі.
Апошнюю мэту Наста Базар называе вельмі важнай, бо пакуль што больш запытаў ідзе з-за мяжы, відавочна, праз слабую інфармаванасць людзей унутры Беларусі пра новы сэрвіс дэмакратычных сілаў.
«Таму цяпер мы хацелі б увайсці ўнутр Беларусі, каб людзі ўвогуле ведалі, што ёсць такая платформа, ды разумелі, што дапамога ёсць. Бо цяпер ёсць такое меркаванне, што ў Беларусі немагчыма знайсці дапамогі, – кажа прадстаўніца службы. – Так, 1441 недзяржаўная арганізацыя была зліквідаваная, сацыяльная галіна ў Беларусі вельмі моцна пацярпела ад гэтага. Але часта вырашэнне пытання ў тым, каб не толькі была нейкая канкрэтная дапамога, але ў веданні сваіх правоў, і тут мы можам дапамагчы. Напрыклад, калі немагчыма знайсці адваката – а ў Беларусі ёсць мястэчкі, дзе абаронцаў няма, – тады мы максімальна даем чалавеку інфармацыю, каб ён пачуваўся ўпэўнена, абараняючы сябе».
Калі ж у Беларусі адбудуцца перамены, мяркуецца, што «Служба «Адно акно» стане агульнанацыянальнай гарачай лініяй, на якую будуць звяртацца як беларусы ўнутры краіны, так і тыя, хто вяртаюцца ці застаюцца за мяжой, каб зарыентавацца ў новай рэчаіснасці.
«На дадзены момант у нас толькі пачатак. Але мы робім усё, каб «Служба «Адно акно» станавілася больш маштабнай і больш дапамагала людзям», – рэзюмуе Наста Базар.
Звярнуцца па дапамогу ў «Службу «Адно акно» можна праз сайт; мэсэнджары і сацыяльныя сеткі: Інстаграм, Фэйсбук, Тэлеграм, Viber – odnooknobysocial; электронную пошту: contacts@by.social.
Таксама ёсць магчымасць напісаць звычайны папяровы ліст на адрас у Вільні: Lithuania, Vilnius, 59 postas, Kedru 4, P/D 2585, LT-03005.
Ганна Ганчар belsat.eu
