Старэйшы аналітык «Альпары» Вадзім Іосуб зазначае, што нягледзячы на тое, што ў Беларусі вельмі мала сваёй нафты, Беларусь застаецца буйной нафтаперапрацоўчай краінай. Напэўна, мы ўваходзім у дзясятку экспарцёраў нафтапрадуктаў у свеце.
Гэтак, ад расейскага нафтавага імпарту залежыць праца буйных беларускіх нафтаперапрацоўчых і нафтахімічных прадпрыемстваў, якія ўваходзяць у канцэрн «Белнафтахім». Перадусім гэта наваполацкія «Нафтан» і «Палімір», НПЗ у Мазыры, «Магілёўхімвалакно», «Горадняазот» – агулам каля сарака прадпрыемстваў па ўсёй краіне. Іх бесперабойная праца – гэта бюджэтныя адлічэнні, а таксама працоўныя месцы і заробкі работнікаў.
«Экспарт нафтапрадуктаў складае 20–25 % усяго экспарту краіны, і гэта – найважнейшы кірунак напаўнення бюджэту», – Вадзім Іосуб.
Калі паглядзець на складнікі ВУП Беларусі, то відавочны ўплыў перапрацоўчай прамысловасці. А гэта і ёсць перапрацоўванне нафты. Сельская гаспадарка прыносіць шмат толькі ў трэцім квартале года, у астатнія перыяды вагаецца каля васьмісот мільёнаў. А вось прыбыткі ад нафтаперапрацоўкі вагаюцца ў межах 6–7 млрд. Гэта найбуйнейшы складнік дзяржаўных прыбыткаў, а значыць – і дзяржаўных выдаткаў.
Пакуль што заўважнага ўплыву на эканоміку няма. Да таго ж адмыслоўцы сцвярджаюць, што ў Беларусі ёсць шмат шляхоў развязання крызісу. Нафтавай сыравінай Беларусь прапанавалі забяспечыць некаторыя дзяржавы: ЗША, Польшча, краіны Балтыі, а Нарвегія нават паставіла 60 тыс. т.
«Гаворка вядзецца пра патрэбу 6 млн т нафты штогод. Мы зможам іх знайсці, хутчэй за ўсё. Іншая рэч – за якія кошты мы знойдзем замену расейскім пастаўкам. Усе яны будуць даражэйшыя, а гэта азначае, што, найхутчэй, павысяцца кошты на бензін», – кажа Кацярына Барнукова, акадэмічная дырэктарка Беларускага эканамічна-даследчага цэнтру BEROC.
Рост коштаў на бензін – гэта і рост коштаў на тавары і паслугі. Да прыкладу, падаражэе праезд, могуць вырасці цэны на харчы і тавары, якія дастаўляюцца ў месцы гандлю грузавым транспартам.
Па-другое, трэба разумець, што калі раней мы шмат нафты набывалі ў Расеі, перапрацоўвалі і прадавалі нафтапрадукты, то ў нашым бюджэце заставалася шмат грошай у выглядзе экспартнага мыта – гэта амаль 5 % даходу бюджэту, дадае Кацярына Барнукова.
Калі мы згубім гэтыя прыбыткі – давядзецца скарачаць бюджэтныя выдаткі. Напрыклад, заробкі настаўнікаў ці дактароў – ім акурат распрацавалі новы парадак аплаты працы, які набыў моц 1 студзеня. У яго межах можна будзе лёгка змяншаць выплаты прэміяў ды надбавак.
Аднак нафтавае пытанне – гэта не толькі грошы і даходы. Гэта яшчэ і эканамічная бяспека ды палітычны суверэнітэт краіны – важна не залежаць ад паставак аднаго партнёра і стасункаў з ім.
Яшчэ на пачатку 1990-х дэпутаты Вярхоўнага Савету распрацавалі такі праект пастаўкі нафты, які мог бы зрабіцца альтэрнатыўным расейскаму: «Балтыйска-Чарнаморскі нафтавы калектар». Яго мэтай было злучэнне дзейных нафтаправодаў на лініі Адэса – Броды – Вэнтспілс. Гэта дазволіла б цалкам пазбавіць Украіну, Беларусь і краіны Балтыі энергетычнай залежнасці ад Расеі. Нафта дастаўлялася б з рэгіёнаў Чорнага і Балтыйскага мора. Тэарэтычна, гэты праект можна зрэалізаваць і сёння.
«Праект выгадны, эфектыўны, і яго трэба рэалізоўваць. Для гэтага – так, патрэбная палітычная воля. Трэба, каб кіраўніцтва Беларусі зрабіла гэты крок. З гледзішча прагматычнага – гэта выгадна краіне і дзяржаве, людзям, якія тут жывуць», – кажа Юрый Беленькі, дэпутат Вярхоўнага Савету ХІІ склікання.
Але кожны працэс пераходу на альтэрнатыўныя крыніцы (што б ні абрала кіраўніцтва краіны) абавязкова пацягне бюджэтныя выдаткі, скарачэнне бюджэтных выплатаў і рост коштаў на паліва.
Таксама ў праграме «Асабісты капітал»:
- Колькі Беларусь выдаткуе на падрыхтоўку да вайны?
- Як уплываюць на жыццё розныя гарадскія і вясковыя нарматывы?
- Ці рэальна знайсці працу без адукацыі?
Глядзіце праграму «Асабісты капітал» кожны панядзелак а 19:00 на тэлеканале «Белсат», а таксама онлайн на нашым сайце. Далучайцеся да нашых старонак ў Facebook ды Одноклассниках. Падпісвайцеся на нашу рассылку і раз на месяц вы будзеце атрымліваць ліст з чатырма найбольш карыснымі сюжэтамі «Асабістага капіталу».
