Irańskie Shahedy atakujące Ukrainę są już produkowane w Rosji - niezależny portal Protokol
Dziennikarze niezależnego projektu Protokol i kanału YouTube RZWRT uzyskali dokumenty potwierdzające, że w Rosji montowane są drony wzorowane na irańskich – są to Shahedy, nieustannie atakujące ukraińskie miasta. Drony są produkowane w specjalnej strefie ekonomicznej w Tatarstanie, gdzie dla celów bezpieczeństwa nazywane są „łodziami”.
The Wall Street Journal wcześniej informował, że władze Rosji i Iranu rozważają możliwość budowy fabryki, w której produkowane byłyby irańskie drony kamikadze Shahed-136. Na początku stycznia tego roku do Rosji przybyła wysokiej rangi irańska delegacja, by odwiedzić miasto Jełabuga w Tatarstanie, gdzie miałaby powstać fabryka.
Jełabuga
Specjalna Strefa Ekonomiczna „Jełabuga” znajduje się w Republice Tatarstanu, w mieście Jełabuga. Jest to jedna z najbardziej udanych specjalnych stref ekonomicznych wśród innych podobnych projektów w Rosji. Podczas gdy pozostałe strefy były masowo zamykane w całej Rosji w drugiej dekadzie XXI wieku, Jełabuga była kilkakrotnie uznawana za najlepszą strefę ekonomiczną w Europie.
Według lokalnych mediów, w 2017 roku trzy czwarte bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Tatarstanie pochodziło ze specjalnej strefy ekonomicznej. Wraz z wybuchem wojny zagraniczni inwestorzy, którzy planowali zostać rezydentami Jełabugi, porzucili swoje projekty. Według źródła projektu Protokol, wojna „położyła gruby kres” idei specjalnej strefy ekonomicznej.
Oprócz inwestycji, wojna uderzyła również w pracowników. „Jełabuga”, podobnie jak inne instytucje państwowe, otrzymała rozkaz wysłania pracowników na ukraiński front. Ponieważ kierownictwo strefy ekonomicznej, według Protokołu, nie chciało przerywać łańcucha produkcyjnego, dział kadr został poinstruowany, aby znaleźć ochotników spoza pracowników, umieścić ich na liście płac i wysłać do komisji uzupełnień wojskowych. Ochotnicy zostali formalnie umieszczeni w personelu strefy ekonomicznej na niższych stanowiskach z zawyżonymi pensjami.
Jak irańskie drony zaczęły być montowane w Rosji
Z czasem przekręt wysyłania na wojnę ochotników, niebędących pracownikami firmy, przestał działać. Wtedy kierownictwo „Jełabugi” zdecydowało się przejąć jedno z zamówień obronnych, by móc udzielać pracownikom zwolnień. Początkowo planowano produkcję pancerzy ochronnych, ale później stało się jasne, że konieczna będzie produkcja dronów bojowych.
„Jełabuga” miała rozpocząć montaż rosyjskich dronów Orłan-10, ale nie udało się to z powodu „sztucznie stworzonych przeszkód” ze strony producenta – zapewniają źródła Protokołu. Strefa ekonomiczna wysłała następnie listy z ofertami współpracy do chińskich firm, ale ostatecznie nie zawarto żadnych umów.
Dziennikarze Protokołu nie byli w stanie dowiedzieć się dokładnie, jak i kiedy zawarto umowę z Iranem. Źródło publikacji zauważa jednak, że jednym z lobbystów pomysłu wykorzystania irańskich dronów był rosyjski minister przemysłu Dienis Manturow. Zawarcie umowy, według portalu, była nieformalną częścią jego podróży do Iranu w listopadzie 2022 roku. Nie jest jasne, czy umowa dotyczyła dostawy gotowych dronów czy komponentów do montażu w Rosji.
Początkowo części do dronów były sprowadzane z Iranu. Samoloty z dronami lądowały w Moskwie, gdzie były sprawdzane, a ze stolicy części leciały do Tatarstanu, na lotnisko Biegisziewo w Niżniekamsku. Teraz samoloty latają bezpośrednio do Niżniekamska, oddalonego od Jełabugi o niecałe 20 km.
Rosja rozpoczęła masowe bombardowania Ukrainy za pomocą dronów na początku 2023 roku. Zachodnie media zapewniają, że dron Gierań-2 to po prostu przemianowany irański Shahed. Na początku czerwca 2023 roku władze USA poinformowały, że w Jełabudze ma powstać fabryka dronów.
Import równoległy
Źródło Protokołu szacuje kontrakt na dostawę komponentów do dronów na 115-130 mld rubli (5-6 mld zł). Części do Shahedów, według niego, są dostarczane z Iranu, a montaż odbywa się już w Jełabudze.
Dziennikarze projektu Protokoł uzyskali dostęp do jednej z prezentacji, w której wspomina się o dronach bojowych. Zawiera ona zdjęcia Shahedów, ale drony w prezentacji nazywane są „łodziami”, a Iran określany jest jako „Białoruś”. To właśnie zmiana nazwy na „łodzie”, według rozmówców Protokołu, spowodowała, że The Guardian wspomniał o łodziach w schemacie dostaw dronów, chociaż w rzeczywistości drony są dostarczane do Rosji samolotami.
Zgodnie z projektem zawartym w prezentacji, liczba komponentów importowanych z Iranu zostanie w przyszłości zmniejszona. W pierwszej kolejności Rosja zrezygnuje z dostaw kadłubów, które są najłatwiejsze w produkcji. Następnie zaprzestanie się kupna irańskiej elektroniki: moduł GPS i procesor w Shahedach, według Protokołu, są dość prymitywne – „na poziomie technologii z lat 90.”. Rosyjskie władze zamierzają kupować elektronikę do dronów z AliExpress, a następnie importować też silniki do dronów.
Jak zauważają dziennikarze, najtrudniejszą rzeczą w produkcji Shahedów jest głowica bojowa. Planuje się, że przez pewien czas będzie ona dostarczana tylko przez Iran, chociaż Jełabuga prowadziła negocjacje z koncernem Kałasznikow, które jednak zakończyły się fiaskiem. Całkowite zaprzestanie dostaw z Iranu i przeniesienie produkcji na rynek krajowy zajmie dwa-trzy lata – podsumowali dziennikarze.
Andriej Sierafimow/ vot-tak.tv, lp/ belsat.eu
