7 лістапада Польшча ў супольнай заяве Міністэрства замежных справаў і Міністэрства абароны краіны абвясціла намер спыніць дзеянне Дамовы аб звычайных узброеных сілах у Еўропе (ДЗУСЕ).
Заява стала адказам Польшчы на дэнансаванне ДЗУСЕ Расейскай Федэрацыяй.
У заяве гаворыцца, што «Расея не выконвае сваіх абавязкаў паводле ДЗУСЕ з 2007 года» і ў 2022 годзе пры ўдзеле Беларусі здзейсніла «акт грубага парушэння забароны на выкарыстанне сілы супраць яшчэ адной дзяржавы – удзельніцы ДЗУСЕ, Украіны».
«У гэтых умовах, якія сведчаць пра карэнныя зменны абставінаў у параўнанні з тымі, што існавалі на момант заключэння дзейснага міжнароднага пагаднення, Рэспубліка Польшча не можа выконваць абавязкі ДЗУСЕ», – адзначаецца ў дакуменце.
Аўтары заявы кажуць, што Польшча прыме афіцыйныя захады ў прыпыненні дзеяння ДЗУСЕ для ўсіх пунктаў дамовы і на нявызначаны тэрмін. Гэта значыць, што краіна не будзе абавязаная юрыдычна ці практычна выконваць палажэнні ДЗУСЕ.
Акрамя таго, у сітуацыі, калі Расея цягам многіх гадоў парушала літару і дух дамовы, не выконвала яе палажэнняў, а пасля распачала незаконную вайну, інтарэсы бяспекі Рэспублікі Польшча вымагаюць далейшага ўмацавання абароназдольнасці і стрымлівання шляхам паслядоўных дзеянняў у нацыянальным і саюзніцкім вымярэнні.
У той жа час у заяве гаворыцца, што Польшча не выключае магчымасці прыняцця ў будучыні далейшых крокаў у рамках міжнароднага права, у тым ліку дэнансавання ДЗУСЕ ў сувязі з дэнансаваннем Расеяй ДЗУСЕ, калі гэтага запатрабуюць інтарэсы бяспекі Рэспублікі Польшча.
Нагадаем, што апоўначы 7 лістапада Расейская Федэрацыя канчаткова выйшла з ДЗУСЕ, пра што афіцыйна паведаміла расейскае Міністэрства замежных справаў з заяваю, што дамова стала «гісторыяй». Пры гэтым расейская дзяржава абвінаваціла блок NATO ў недамоваздольнасці, а Злучаныя Штаты Амерыкі ў тым, што пашырэнне NATO прывяло да «адкрытага абыходу» краінамі Альянсу групавых абмежаванняў дамовы.
У сваю чаргу, NATO асудзіла выхад Расеі з ДЗУСЕ і яе «агрэсіўную вайну супраць Украіны насуперак мэтам дамовы». Выхад Расеі з ДЗУСЕ прадстаўнікі NATO назвалі апошнім крокам у серыі дзеянняў, што сістэматычна падрываюць еўраатлантычную бяспеку.
NATO назвала няўстойлівай сітуацыю, калі б краіны Альянсу працягвалі прытрымлівацца ДЗУСЕ, у той час як Расея б не выконвала яе. У сувязі з гэтым у заяве быў выказаны намер прыпыніць дзеянне ДЗУСЕ настолькі, «наколькі гэта будзе неабходна, у адпаведнасці са сваімі правамі ў міжнародных нормах».
Нагадаем, што 19 кастрычніка Беларусь таксама прыпыніла дзеянне ДЗУСЕ ў дачыненні Польшчы і Чэхіі. Гэтыя дзеянні сталі нібыта адказам на тое, што Польшча парушае ДЗУСЕ, павялічваючы колькасць сваіх узброеных сілаў і мадэрнізуючы іх, пра што неаднаразова заяўляла Мінабароны Беларусі. Пры гэтым прэтэнзіяў да Чэхіі вайсковае ведамства Беларусі ніколі не агучвала.
Дамова аб звычайных узброеных сілах у Еўропе была падпісаная ў 1990 годзе. Удзельнікамі дамовы былі 16 краінаў NATO і 6 краінаў Варшаўскай дамовы. У 1999 годзе быў падпісаны адаптаваны варыянт дакументу. Раней Варшава і Прага паведамілі Менску, што прыпыняюць выкананне ДЗУСЕ ў дачыненні Беларусі. У 2023 годзе з ДЗУСЕ выйшла Расейская Федэрацыя.
Дамова прадугледжвала нацыянальна-тэрытарыяльныя і блокавыя абмежаванні, уводзіла ліміт на прысутнасць на тэрыторыях краінаў-удзельніц войскаў і баявой тэхнікі іншых краінаў. Пра велічыню ўзброеных сілаў гаворкі ў дакуменце не вялося.
Раман Шавель belsat.eu
