– Nie mógł swobodnie rozmawiać. Za pierwszym razem mówił, że jest zajęty, a ja znam swojego męża i zrozumiałam, że coś się stało. (…) Za drugim razem mówił mniej więcej to samo – wspomina kobieta.
Łarysa była jedną z uczestniczek wtorkowego spotkania rodzin osób więzionych i byłych jeńców w ambasadzie RP w Kijowie.
Od przedstawicieli tzw. Donieckiej Republiki Ludowej (DRL) kobieta dowiedziała się, że ludzie w maskach przewieźli jej męża z Debalcewego do Doniecka. Później również samochód znalazł się w Doniecku, na terenie wojskowego korpusu DRL. Następnie pojazd widziano, kiedy próbowano go przewieźć do Rosji.
Szewandina otrzymała od DRL wiadomość, że mąż podejrzany jest o szpiegostwo na rzecz Ukrainy. Miały o tym świadczyć rzekomo znalezione u niego w samochodzie mapy obwodu ługańskiego, a później do “dowodów” dodano jeszcze pendrive’y i specjalistyczny sprzęt.
– To wszystko było wymyślone, w samochodzie niczego nie było – wskazuje.
– Możliwe, że Ołeh został schwytany dla samochodu, Toyoty Highlander – mówi pytana, dlaczego według niej to właśnie jej mąż znalazł się w niewoli. – Nigdy też nie ukrywaliśmy swojego proukraińskiego nastawienia.
Wyjaśnia też, że Ołeh Szewandin, trener krajowej reprezentacji sztuki walki wushu, zdobywca pucharu świata i Europy, to osoba dosyć znana na terytorium obwodu donieckiego.
Łarysa ubolewa, że nie wie, gdzie jest jej mąż, a podczas spotkań w ramach trójstronnej grupy kontaktowej ds. uregulowania konfliktu w Donbasie separatyści nie potwierdzają jego obecności w więzieniach DRL.
Proszona o komentarz w sprawie dotychczasowych wymian osób przetrzymywanych między Kijowem i separatystami, kobieta ocenia:
– Ukraina nie walczy o niego. My, bliscy, nie wiemy, jakie osoby trafiają na listy osób do wymiany. (…) Na terytorium niekontrolowanym (przez Kijów) każdego dnia mogą porywać, aresztować kogo chcą, a następnie przekazywać w ramach wymian – stwierdza. – Trwa polityczny handel.
“Ukrainie wszystko jedno, kogo wyciąga z niewoli”
Od trzech lat w niewoli w DRL przebywa też 55-letni Wałerij Matuszenko, przedsiębiorca i muzyk. Mężczyzna został schwytany w lipcu 2017 roku na głównej ulicy miejscowości Komsomolske. Tak jak w przypadku Szewandina, na głowę założono mu worek i wywieziono go w nieznanym kierunku.
– Mieliśmy iść na imprezę urodzinową, nie mogłam się do niego dodzwonić, później zaczęłam zdawać sobie sprawę, że coś jest nie tak – opowiada jego żona Tetiana. – Od godz. 22 obowiązywała wtedy godzina policyjna, ok. 23 wezwałam policję, spisali moje zeznania, powiedziałam, że mąż zaginął – relacjonuje.
Następnego dnia Tetiana dowiedziała się, że jej męża zatrzymało tzw. Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego DRL.
– Przez pierwsze dwa tygodnie codziennie jeździłam po punktach kontrolnych, pokazywałam jego zdjęcie, jeździłam przed budynek tzw. MGB, nawet przywiozłam sobie poduszkę, koc, mówiąc, że będę tam spać, próbowałam robić tam mityng – opowiada Tetiana.
– Byliśmy proukraińscy, nie ukrywaliśmy tego, to małe miasto – wskazuje Tetiana.
Przez 10 miesięcy mężczyzna był przetrzymywany w piwnicy tajnego więzienia “Izolacja” w Doniecku, gdzie, jak twierdzi jego żona, poddawano go torturom.
W 2018 roku Wałerija skazano za szpiegostwo na rzecz Ukrainy na 10 lat pozbawienia wolności. Odbywa wyrok w kolonii karnej dla mężczyzn w Makiejewce w DRL. Tetiana zaznacza, że mąż dwa razy w tygodniu ma pozwolenie na rozmowę telefoniczną, ale tylko na terytorium DRL, a połączenia są nagrywane.
– Zawsze mówi, że wszystko jest dobrze, że go nie torturowali – dodaje, zaznaczając, że wie od byłego więźnia, że jej mąż był poddawany torturom, był poddawany elektrowstrząsom.
Pytana o to, kiedy według niej więzieni powrócą do swoich domów, odparła:
– Nigdy, jeśli Ukrainie dalej będzie wszystko jedno, kogo wyciąga z niewoli.
Dokładna liczba obywateli Ukrainy przetrzymywanych na terytorium nieznajdującym się pod kontrolą Kijowa nie jest znana. Ukraiński minister ds. reintegracji tymczasowo okupowanych terytoriów Ołeksij Reznikow podkreślił, że osób na listach do wymiany jest ok. 200, ale są jeszcze osoby, które “przepadły bez wieści”, i ukraiński rząd nie ma od separatystów potwierdzenia, że znajdują się one na kontrolowanym przez nich obszarze. Do ostatniej wymiany więźniów między stroną rządową a prorosyjskimi separatystami doszło w połowie kwietnia.
Na początku maja Służba Bezpieczeństwa Ukrainy przekazała portalowi Radio Swoboda, że listy osób poszukiwanych przez ukraińską stronę jako nielegalnie pozbawione wolności na tych terytoriach są tworzone na podstawie informacji od bliskich, powiadomień od organizacji obywatelskich, mediów oraz na podstawie wymiany informacji między odpowiednimi podmiotami.
pj/belsat.eu wg PAP
