Rodzina jest w patriarchalnym Kazachstanie wszystkim. Nursułtan Nazarbajew ustąpił, by ją chronić, a być może przekazać władzę jednej z córek.
W ostatnią środę w Kazachstanie wcale nie skończyła się jeszcze epoka Nursułtana Nazarbajewa. Mimo, że rządzący trzydzieści lat republiką prezydent i faktyczny twórca współczesnego Kazachstanu podał się do dymisji, wciąż rozdaje karty. Dożywotnio zachowa tytuł Jełbasy, czy lidera narodu i oficjalnie będzie miał decydujący głos w sprawach państwa, będąc prezydentem emerytem.
A na pewno nadal rządzi klan Nazarbajewów. Dymisja właśnie to miała na celu: utrzymanie sukcesji władzy w rękach rodziny. Już następnego dnia po dymisji kazachski parlament nadał stolicy kraju, Astanie, nową nazwę, imię prezydenta: Nursułtan. Imieniem Nazarbajewa nazwane mają być główne ulice w miastach w całym kraju.
Kult jednostki również ma na celu ochronę rodziny. Kiedy Nursułtan Nazarbajew podał się do dymisji, obowiązki prezydenta zaczął pełnić spiker izby wyższej parlamentu (senatu), Kasym-Żomart Tokajew. Jego miejsce zaś zajęła córka byłego już prezydenta, Dariga Nazarbajewa, dotąd senator. Faktycznie została w ten sposób drugą osobą w państwie w hierarchii władzy.
Teść chrzestny
Najstarsza córka Nazarbajewa, 56-letnia Dariga, do roli przywódczyni szykowana była od dawna. Była już wicepremierem i wiceprzewodniczącą parlamentu. Działała w prezydenckiej partii Nur Otan. A przede wszystkim zawsze była blisko ojca. Nursułtan Nazarbajew nie ma synów. W patriarchalnym społeczeństwie to problem. Dość długo wydawało się, że każda z trzech córek: Dariga, Dinara i Alija będą po prostu wydane za rokujących synów znamienitych kazachskich rodów i zajmą się trwonieniem pieniędzy rodziny. A karierę zrobią ich mężowie.
I rzeczywiście tak było. Rachat Alijew, mąż Darigi, był drugą po Nazarbajewie najbardziej wpływową postacią. Razem z żoną władał bankiem Nurbank, szeregiem przedsiębiorstw i koncernem medialnym Habar. Bywał ambasadorem Kazachstanu i rządził tajną policją KBN (Komitetem Bezpieczeństwa Narodowego).
Ale najwyraźniej już ponad dekadę temu Nazarbajew uznał, że nie będzie dzielić się władzą z obcymi, spoza rodziny. Alijewa się bał, zwłaszcza, że zięć miał coraz większy apetyt na władzę i ogromne ambicje. Prezydent postanowił się pozbyć kłopotliwego zięcia i wysłał go jako ambasadora do Wiednia. To było za mało, bo Alijew na Zachodzie zaczynał być niebezpieczny. Pracował nad książką pt. „Teść chrzestny” i zamierzał ujawniać tajemnice kazachskiej władzy.
W 2007 r. Alijew ostatecznie popadł w niełaskę. Oskarżono go o korupcję, afery i zamiar dokonania przewrotu w państwie, a nawet morderstwa. Dariga dostała proste polecenie: ma się rozwieść. Po rozwodzie najstarsza córka prezydenta na jakiś czas zniknęła z przestrzeni publicznej. Telewizja mniej pokazywała jej występy wokalne. Dariga lubi śpiewać, co oznacza, że na jej koncerty z narodowymi, kazachskimi pieśniami organizowane w najlepszych salach koncertowych, przychodzą tłumy. Występowała nawet w moskiewskim teatrze Bolszoj.
Kilka lat po rozwodzie Dariga wróciła. Tymczasem Alijew popadł w dalsze kłopoty. Trafił do austriackiego aresztu, oskarżany o porwanie menedżerów Nurbanku, który kiedyś należał do niego i Darigi. Obiecywał, że w trakcie procesu opowie o zbrodniach kazachskiego prezydenta. Nazarbajew nieustannie domagał się jego ekstradycji. W Kazachstanie dawny, ukochany zięć prezydenta dostał zaocznie 40 lat więzienia.
Cztery lata temu Rachata Alijewa znaleziono powieszonego w łazience wiedeńskiego aresztu. Nie doczekał się procesu. A Dariga nigdy więcej o byłym mężu publicznie nie wspomniała. Po rozwodzie wróciła do panieńskiego nazwiska. Do dziś, jako jedyna córka prezydenta, używa nazwiska Nazarbajewa.
Córeczki tatusia
W Kazachstanie córki prezydenta wyszumiały się już dawno. Jeszcze w latach 90. krążyły legendy o ich rozrzutności. Potem wokół rodziny Nazarbajewów ucichło. Od czasu do czasu słychać było tylko o ich rywalizacji z córkami Islama Karimowa, zmarłego już prezydenta sąsiedniego Uzbekistanu: Gulnarą i Lolą. Ta pierwsza została celebrytką i gwiazdą sceny, śpiewając hity uzbeckiego popu, jako Googoosha. Druga pławiła się w luksusie. Obie stać było na ekstrawagancję i np. ściągnięcie Stinga do Taszkentu, na prywatny koncert. Córki Nazarbajewa pozazdrościły i również zaprosiły brytyjską gwiazdę do Astany. Jednak Sting zdążył już być skrytykowany za śpiewanie dla dyktatorów i odmówił.
W ostatnich latach średnia i najmłodsza córka prezydenta Kazachstanu: Dinara i Alija zajęły się bardziej rodzinnym biznesem. Dinara trafiła na listę Forbes’a, jako jedna z najbogatszych kobiet w Azji z majątkiem szacowanym na ponad dwa miliardy dolarów. Jest żoną oligarchy i naftowego magnata Timura Kulibajewa.
Najmłodsza, Alija zajmuje się literaturą (kolekcjonując państwowe nagrody literackie), ekologią (stojąc na czele fundacji ochrony środowiska) i sztuką (produkuje filmy). Podobnie jak pozostałe córki, ma do dyspozycji ogromny majątek i męża biznesmena Danijara Sakienowa. Ale o ile dwie młodsze córki mają pilnować skumulowanego w licznych spółkach, bankach i fundacjach majątku rodziny, to najstarsza Dariga ma czuwać nad najcenniejszym skarbem: władzą. Dlatego stanęła na czele senatu.
Najbliższy rok będzie czasem wytężonej pracy dla analityków oceniających szanse Darigi na sukcesję po ojcu. Tymczasowo pełniący obowiązki prezydenta Kasym-Żomart Tokajew będzie rządził do wyborów w 2020 r. Jeśli do tego czasu kult Nazarbajewa rozwinie się, a Dariga będzie często pokazywana w telewizji, jako kluczowy polityk, jasne będzie, że to ona przejmie sukcesję po ojcu za rok.
Ustanowi w ten sposób drugą, po Azerbejdżanie quasi-monarchię w krajach byłego ZSRS. I pierwszą, w której władzę weźmie kobieta. Dla klanu Nazarbajewów to lepsze rozwiązanie niż to, które spotkało rodzinę Islama Karimowa z Uzbekistanu. Tam po zmianie władzy Gulnara, córka byłego prezydenta, wylądowała w więzieniu, a rodzina popadła w niełaskę.
Michał Kacewicz/belsat.eu
