Rośnie zagrożenie rosyjskim sabotażem i aktami terroru w Europie. Jak odpowie NATO?
Rosja deklaruje, że walczy z NATO, ale nie chce eskalować konfliktu do prawdziwej wojny – organizuje więc akcje sabotażowe, aby zapobiec dostawom broni na Ukrainę. O to, jakiej odpowiedzi ze strony NATO można się spodziewać, zapytaliśmy brytyjskiego eksperta do spraw służb specjalnych Kevina Riehle.
Jak donosi Financial Times, agencje wywiadu państw europejskich ostrzegają swoje rządy, że Rosja przygotowuje akty sabotażu w całej Europie. Według brytyjskiego dziennika mogą to być próby wysadzenia czy podpalenia obiektów infrastruktury bezpośrednio lub za pośrednictwem sił proxy (pośredniczych), a organizatorzy tych aktów nie zważają na możliwe ofiary cywilne.
Dr Kevin Riehle, ekspert ds. wywiadu i bezpieczeństwa międzynarodowego, wykładowca na Brunel University London i autor książki o rosyjskim wywiadzie („The Russian FSB: A Concise History of the Federal Security Service”) twierdzi, że Rosja nie tylko planuje sabotaż, ale walczy i prowadzi wojnę przeciwko NATO.
– Rosyjscy liderzy od dwóch lat powtarzają, że kraje NATO dostarczają broń na Ukrainę i że kraje NATO prowadzą wojnę przeciwko Rosji. Tak więc to, co Rosja robi, prowadząc akcje sabotażowe w zakładach produkcji broni i na liniach logistycznych, jest odparciem ataku, który według rosyjskich przywódców NATO już prowadzi przeciwko nim – mówi dr Riehle.
Według eksperta dostarczanie broni na Ukrainę jest dla Rosji „aktem wojny”, nawet jeśli NATO nie postrzega tego w ten sposób. Dlatego Rosja przeprowadza „symetryczną odpowiedź”: tajne operacje, organizowane głównie przez Główny Zarząd Wywiadowczy Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (dawniej Główny Zarząd Wywiadowczy – GRU), który wyszukuje w państwach europejskich osoby gotowe szpiegować i rozmieszczać materiały wybuchowe. I jest to dla Rosji „z historycznego punktu widzenia typowe działanie” w warunkach wojny.
Operacje te są coraz bardziej widoczne od marca 2024 roku, a pierwsze aresztowania w związku z przygotowywaniem rosyjskich akcji dywersyjnych miały miejsce rok temu w Polsce: od maja do czerwca 2023 roku aresztowano kilka osób, które zbierały dane o dostawach broni na Ukrainę. Dr Riehle uważa, że masowe wydalenie setek rosyjskich funkcjonariuszy wywiadu z krajów UE w 2022 roku zmusiło Rosję do opóźnienia planowania ataków. Potrzebny był dodatkowy czas na rekrutację ludzi i przenoszenie broni oraz materiałów wybuchowych. Działania kontrwywiadowcze spowolniły i skomplikowały ten proces, ale rosyjski wywiad nie zatrzymał przygotowań i poszukiwań agentów.
Nasz rozmówca jest zdania, że nie powinniśmy raczej spodziewać się większych ataków terrorystycznych, na przykład przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. Jak wyjaśnia, jednym z celów tajnych operacji jest uniknięcie eskalacji, która byłaby realna w przypadku otwartych operacji, takich jak wystrzelenie rakiet lub wkroczenia wojsk. Rosja nie chce eskalacji konfliktu do poziomu bezpośredniej wojny z NATO, a jedynie chce zapobiec dostawom broni na Ukrainę.
W sferze politycznej Rosja również będzie podejmować pewne działania, ale zdaniem dr Riehle pozostaną one raczej w świecie medialnym i nie zmienią się w realne kroki. Nasz rozmówca wątpi, by Rosja miała dokonać fizycznego ataku na proces polityczny w UE.
Jak zareaguje Europa? Ekspert przypomina, że na początku 2024 roku przywódcy krajów NATO powtarzali, że zauważają potrzebę przygotowania się do wojny z Rosją w ciągu najbliższych pięciu do dziesięciu lat. Trudno powiedzieć, czy NATO jest gotowe na tajne ataki już teraz, a nie za kilka lat. Jak dotąd, według naszego rozmówcy, reakcję można obserwować w świecie wywiadu i kontrwywiadu w postaci zapobiegania atakom i aresztowania sprawców.
Reakcję w wymiarze militarnym komplikuje fakt, że trudno jest zidentyfikować „rosyjską rękę” w atakach, które mają ostatnio miejsce. Np. dywersanci aresztowani w Wielkiej Brytanii pod koniec kwietnia nie byli rosyjskimi agentami – byli to miejscowi wynajęci przez rosyjski wywiad. Osoby aresztowane w Niemczech w połowie kwietnia miały podwójne niemiecko-rosyjskie obywatelstwo i zostały zwerbowane nie w Rosji, ale na terytorium Niemiec.
– W tym momencie retoryka NATO nie daje powodu, by oczekiwać szybkiej odpowiedzi militarnej . Biorąc jednak pod uwagę sposób, w jaki mnożą się akty sabotażu, przywódcy NATO będą musieli zacząć zastanawiać się nad tym, czy reakcja militarna nie będzie potrzebna wcześniej niż za pięć do dziesięciu lat – mówi nasz rozmówca.
Do tej pory prowadzono śledztwa po tym, jak ktoś coś wysadził, ale też aresztowano podejrzanych, zanim zdążyli przeprowadzić dywersję. Nasz rozmówca zauważa jednak, że od czasu wybuchu wojny na pełną skalę na Ukrainie państwa zachodnie stały się znacznie bardziej skłonne do dzielenia się informacjami wywiadowczymi na temat rosyjskiej działalności, przeprowadzają aresztowania zwerbowanych agentów i tych, którzy nielegalnie podróżowali do danych krajów.
Jak podsumowuje dr Riehle, rosyjski wywiad nie stał się mniej zdolny do sabotażu w krajach NATO, ale został spowolniony przez reakcję w krajach NATO bezpośrednio po inwazji na Ukrainę – teraz odzyskuje siły.
Aleksandra Szapalina, Aleś Nawaborski, ksz/ belsat.eu
