Учора – па 50 капеек, сёння – па 1 рублі. Што можа выратаваць трускаўкавы бізнес?
Трускаўкавы рынак вёскі Дварэц Лунінецкага раёну, куды штогод у чэрвені з’язджаюцца прадаўцы і аптовыя пакупнікі трускавак, перажывае не лепшыя часы. Закупачныя кошты на ягаду ў параўнанні з мінулым годам істотна ўпалі і гэты бізнес страціў сваю камерцыйную прывабнасць.
Фермер Аляксей Туркевіч мае клубнічную плантацыю памерам у 1 гектар. Ён выкарыстоўвае сучасную агратэхніку, грады абсталяваныя капельным палівам, пасаджаныя трускаўкі дастаткова ўраджайнага гатунку «Кімберлі».
Падчас сезону ў Аляксея працуе да 30 наймітаў, якія збіраюць і сартуюць ураджай. Нанятыя рабочыя атрымліваюць па 3,5 рублі ў гадзіну. Сам Аляксей у гарачыя чэрвеньскія тыдні на адмысловым грузавіку возіць свае ягады ў Маскву, дзе па дамове аддае яе па кошце паўтары долары за кілаграм.
За сезон, які доўжыцца тры тыдні, Аляксей робіць да пяці рэйсаў. Агулам ураджай трускавак за лета складае 15 тон.
На першы погляд, вырошчванне трускавак – справа прыбытковая, але зараз Аляксей сумняецца, ці варта яму закладаць плантацыю ягады на дадатковых гектарах, які ўжо ўзяў у арэнду.
Па-першае, гэты бізнес патрабуе немалых выдаткаў (за два гады Аляксей выдаткаваў на арганізацыю плантацыі 20 тысяч долараў. Таксама ў 18 тысячаў абышоўся аўтамабіль для дастаўкі ягады). Па-другое, вырошчванне трускавак – справа досыць рызыкоўная з прычыны непрадказальнасці коштаў на ягаду.
«Цана цалкам залежыць ад попыту і прапановы. У гэтым годзе цана імкліва ўпала з прычыны росту прапановы на рынку. А вытворцу няма куды падзецца ў такой сітуацыі: ён вымушаны пагаджацца на вельмі нізкую цану аптовых пакупнікоў, паколькі ягада імкліва псуецца», – кажа Аляксей.
Сезон пачаўся рана і супаў з краснадарскім
Рэзкі рост прапановы паводле Аляксея абумоўлены тым, што ў Беларусі сезон трускавак пачаўся рана і супаў з сезонам краснадарскіх трускавак.
Большасць вяскоўцаў вымушаны здаваць ягаду па коштах, які дыктуе рынак у Дварцы. Сёлета сярэднесезонныя кошты амаль на 40 % ніжэйшыя за леташнія. Пры гэтым кошты кожны дзень мяняюцца.
Напрыклад, 15 чэрвеня свежыя трускаўкі перакупшчыкі прымалі па рублю альбо па рублю 20 капеек за кілаграм. Белспажыўсаюз прымае сёння таварную ягаду па 50 капеек за кіло, а тую, што пусціла сок, – па 30 капеек.
На рынку пануе ажыўленне. Людзі зʼязджаюцца з усяго Лунінецкага раёну: хто на аўтамабілях, хто на роварах, абвешаных вёдрамі. Усе імкнуцца прадаць свае ягады як мага хутчэй і даражэй, пакуль яны не страцілі таварны выгляд.
Выратаваць можа сістэма закупак
Выкід на рынак вялікай колькасці трускавак з прычыны спякотнага лета справакаваў драматычнае становішча, у якім аказаліся дробныя вытворцы ягады ў Лунінецкім раёне. Тыдзень таму закупачны кошт на трускаўкі наблізіўся да кошту толькі яе збору. То бок, тыя, хто вырошчваў ягаду, засталіся без прыбытку.
«Амаль усе гаспадары наймаюць людзей на ўборку ўраджаю. Найміт можа выбраць 12-18 кг за гадзіну. Такім чынам сабекошт толькі збору трускавак – 30 капеек за кілаграм. І калі тыдзень таму быў перыяд, што на рынку за ягаду выключнай якасці давалі 60 капеек і 20 капеек за ягаду, якая пачала трохі падцякаць (на віно), тады людзі псіхавалі і казалі: ну яе гэтую ягаду, усё перакапаем пасадзім бульбу», – тлумачыць сітуацыю дырэктар рынка ў вёсцы Дварэц Ігар Пракаповіч.
Больш заможныя гаспадары на ўласных аўто вязуць ягады ў Баранавічы альбо Менск. Больш сурʼёзныя аграбізнесмены кіруюцца ў Расею.
Паводле дырэктара рынка, у Расею ідзе каля 25% трускавак, астатнія – на беларускі рынак. Сваю порцыю рызыкі атрымліваюць і перавозчыкі, бо ніхто не дасць гарантыі, што ягада ў дарозе не папсуецца.
Штогадовую ліхаманку цэнаў у пэўным сэнсе дзікага рынку змагла бы вылекаваць сістэма закупак па загадзя ўзгодненых коштах і замарозка ягад у прамысловым маштабе. Але пакуль назіраецца тэндэнцыя ў раслінаводаў да пераходу на рэмантантныя гатункі трускавак, што плоданосяць да восені, бо ў традыцыйны «не сезон» попыт на клубніцы а з ім і закупачныя цэны рэзка павялічваюцца.
Арцём Лява, фота аўтара belsat.eu
