Беларуская грамадскасць зрабіла зварот наконт беларускай мовы, які ўжо падтрымалі некалькі дзясяткаў асобаў і арганізацый.
Публікуем цалкам зварот беларускай грамадскасці наконт беларускай мовы.
Мы, прадстаўнікі беларускай грамадскасці, заклапочаныя тым, што беларуская мова не мае спрыяльных умоваў для існавання і развіцця ў Беларусі.
Паводле Канстытуцыі Беларусі абедзве мовы – беларуская і расейская – ёсць дзяржаўнымі, але ўлады ўвесь час цураюцца беларускай мовы. Яна амаль не ўжываецца на афіцыйным узроўні, практычна ўсе законы ў Беларусі выдаюцца выключна па-расейску. Паводле апошніх даследаванняў, 48 % беларусаў лічаць беларускую мову роднай, але доступ да адукацыі на беларускай мове застаецца абмежаваны: толькі 13 % вучняў навучаюцца па-беларуску; у краіне няма ніводнага ўніверсітэту з беларускай мовай выкладання. Мова 85 % кнігаў, што выдаюцца ў Беларусі штогод, – расейская; па-беларуску выходзіць толькі 9,5 % кніг.
Паколькі ў апошнія гады колькасць ініцыятываў, скіраваных на папулярызацыю беларускай мовы, няспынна расце, надышоў час, каб беларуская нацыя напоўніцу карысталася ўласнымі правамі на самавыяўленне і ўдзел у культурным жыцці, у тым ліку і праз сваю мову.
На неабходнасць падтрымаць беларускую мову ў Беларусі звяртае ўвагу міжнародная супольнасць. Асамблея дэлегатаў Міжнароднага ПЭНу на 85-ым штогадовым Кангрэсе звярнулася з заклікам да ўладаў Беларусі паважаць, абараняць і дапільноўваць правы ўсіх беларускамоўных і дзеяць згодна з Артыкулам 17 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, які заканадаўча замацаваў статус беларускай мовы як дзяржаўнай. Таксама Міжнародны ПЭН звяртаецца да карпарацыі «Google» ды іншых інтэрнэт-платформаў, каб яны прызналі беларускую мову і забяспечылі беларусам магчымасць у поўнай меры карыстацца ёй на гэтых пляцоўках.
Беларускай мове мусяць быць створаныя спрыяльныя ўмовы для развіцця і роўныя шанцы ў параўнанні з расейскай мовай.
4 кастрычніка ў Беларусі пачаўся чарговы перапіс насельніцтва. Звесткі перапісу, паводле Закону «Аб перапісе насельніцтва», будуць уплываць на фармаванне дзяржаўнай палітыкі ў розных сферах. Ад колькасці людзей, якія ў адказах назавуць беларускую мову роднай, залежыць далейшая палітыка дзяржавы. Адказам «беларуская» вы станоўча паўплываеце на яе.
Мы перакананыя, што родная мова – не абавязкова «першая засвоеная ў дзяцінстве». Родная мова – гэта эмоцыі ды пачуцці, гэта тая мова, якую вы адчуваеце роднай, мовай сваіх дзядоў. Незалежна ад таго, якой мовай вы карыстаецеся ў штодзённым жыцці, беларуская мова нас аб’ядноўвае і робіць унікальнымі.
Мы заклікаем усіх, хто з нейкіх прычынаў можа / хацеў бы назваць беларускую мову роднай, абраць яе роднай падчас перапісу насельніцтва. Маленькі ўчынак – глабальнае значэнне.
Мы прапаноўваем арганізацыям грамадзянскай супольнасці і публічным асобам далучацца да гэтага звароту і пашыраць яго ў сваіх колах. Гісторыю робім мы, і гэта не складана. Дастаткова выявіць волю і заявіць пра сваё – роднае.
Зварот падрыхтавалі:
- «Арт Сядзіба»
- Беларускі ПЭН-цэнтр
- ЗБС «Бацькаўшчына»
- Тэлеканал «Белсат»
- Symbal.by
Зварот адкрыты для падпісання іншымі арганізацыямі ды публічнымі асобамі.
Калі вы хочаце падпісаць зварот як арганізацыя, то дашліце, калі ласка, назву і кантакты сваёй арганізацыі на адрас pierapis2019@gmail.com.
Калі вы хочаце падпісаць зварот як публічная асоба, то просім даслаць вашыя імя, прозвішча, кантакты і сферу дзейнасці на адрас pierapis2019@gmail.com.
Хто далучыўся да закліку
Арганізацыі:
- ПУ «Беларускi дакументацыйны цэнтр»
- ГА «Беларуская асацыяцыя журналістаў»
- Грамадскае абʼяднанне «Цэнтр сацыяльных інавацый»
- Міжнародная грамадская арганізацыя «EuroBelarus
- Лятучы ўніверсітэт
- Крама-музей «Б/Уржуазные ценности»
- Цэнтр еўрапейскай трансфармацыі
- Цэнтр прававой трансфармацыі
- Офiс па правах людзей з iнвалiднасцю
- Экспертна-прававое таварыства «Инициатива FORB»
- Саюз беларускіх пісьменнікаў
Асобы:
- Таццяна Шчытцова, філосаф, прафесар ЕГУ
- Аляксей Варсоба, музыкант
- Дзмітрый Шышкоў, вайсковы адстаўнік
- Мікола Пракаповіч, журналіст, сябра Саюзу беларускіх пісьменнікаў
- Марыя Мартысевіч, літаратарка, менеджарка культурных праектаў
- Сяргей Ваганаў, журналістыка, літаратура
- Сяргей Шалыгін, геадэзіст
- Аксана Тронева, стваральніца і куратарка адукацыйных праектаў
- Павел Ганчар, дырэктар групы ІТ-кампаній
- Артур Вакараў, графічны дызайнер, кіраўнік крамы-музея «Б/Уржуазные ценности»
- Ігар Крэбс, перакладчык
- Зміцер Пароменскі, IT
- Таццяна Вадалажская, каардынатар Лятучага ўніверсітэту
- Таццяна Нядбай, паэтка, перакладчыца, старшыня Беларускага ПЭН-цэнтру
- Раiса Мiхайлоўская, праваабаронца
- Таццяна Рэвяка, праваабаронца
- Павел Сапелка, юрыст
- Вольга Смалянка, юрыстка, праваабаронца
