Да сораму свайго павінен прызнацца: я так і не паглядзеў у свой час «Тутэйшых» ў пастаноўцы Мікалая Пінігіна. Увесь час адкладваў паход да «купалаўцаў» на потым. А потым спектакль знялі з афішы. І цяпер гаворка ідзе пра тое, каб вярнуць «Тутэйшых» на афішу.
Мікалай Пінігін – бясспрэчна, сёння галоўны непалітычны рэжысёр краіны – шчыра прызнаўся, што не мае канцэпцыі новай пастаноўкі. Аднак ужо па гэтым прызнанні відаць, што пастаноўка усё ж такі будзе новай. Таму што старая – гэта як? Гэта з напаўзабароненым бел-чырвона-белым сцягам над галоўнай сцэнай краіны? Гэта стала магчымым пры канцы камуністычнай эпохі і было сімвалам няўхільнасці пераменаў, якія адбываюцца ў грамадстве. Я не наважуся намякаць на магчымасць сёння тэатральнай цэнзуры, але і трохпалоснага сцяга над сцэнай «Купалаўскага» не ўяўляю. Пры цяперашняй уладзе. Ды яшчэ і напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2020 года. Таму што ўлада, якой бы яна ні была, усё ж такі не складаецца з клінічных ідыётаў, і сімволіку падобных ідэалагічных жэстаў зразумець здольная.
Ды й Пінігін ведае, што гэта – менавіта так, а не іначай. Ён досыць сур’ёзна эвалюцыянаваў, прайшоўшы шлях ад тэатральнага франдзёра да галоўнага рэжысёра акадэмічнага тэатра. Уласна кажучы, таму Пінігіну, які ставіў калісьці «Тутэйшых», Пінігін сённяшні адказаў «Пінскай шляхтай», калі замест гістарычнага сцяга над сцэнай – у выглядзе харугваў – узняліся ірваныя лахманы сварлівых шляхціцаў. Верылі ў світанак над суверэннай краінай – атрымалі ў выніку закат над балотам. На змену перадрэвалюцыйнаму энтузіязму прыйшло пострэвалюцыйнае пахмелле-расчараванне. І з гэтым нічога не зробіш. Пінігін-мастак апынуўся досыць сумленным, каб прызнаць паразу Пінігіна-рамантыка. Дзякуй яму за гэта.
Можна толькі гадаць, якое выйсце з яўнага ідэалагічнага тупіка знойдзе Мікалай Мікалаевіч у сітуацыі, якая склалася. Можна заявіць ўсенародна – як ён і зрабіў – «Мяне прымусілі!» Але так можна заявіць, маючы на ўвазе, што цябе прымусілі паставіць п’есу. Але немагчыма будзе потым заявіць, што цябе прымусілі зняць гэтую пастаноўку з афішы. Немагчыма будзе заявіць, – таму што галоўны рэжысёр галоўнай сцэны краіны не можа ў прынцыпе публічна прызнаць існаванне тэатральнай цэнзуры, дзяржаўнай ідэалогіі і таму падобных рэчаў. Прызнаеш гэта – сыходзь з пасады. А Пінігін вельмі доўга ішоў да яе, і ягоны сыход стаў бы, на мой погляд, стратай для ўсяго беларускага тэатра.
Так, можа быць, лепш наогул адмовіцца ад ідэі пастаноўкі «Тутэйшых» ў цяперашніх умовах? Можа быць. І такі варыянт вырашэння Мікалая Пінігіна я не выключаю.
І гэта будзе не лепшы варыянт, паколькі лепшым як раз і з’яўляецца сумленная пастаноўка «Тутэйшых» менавіта на сцэне «Купалаўскага». «Тутэйшыя» – з Мікітам Зноскам, які перамог і застаўся ва ўладзе амаль назаўжды . Я не ведаю, як гэта зрабіць, але Мікалай Мікалаевіч змог бы. І спектакль – як калісьці і тыя, першыя, легендарныя «Тутэйшыя» – ператварыўся б у люстэрка, у якім глядзельная зала пазнала б саму сябе і сваю краіну.
Праблема ў тым, ці захочам мы ўсе зазірнуць у гэта люстэрка і ўбачыць, што з намі стала за гэтыя гады. Таму што можна ўявіць сабе рэакцыю:
– Гэта не тое, што я хацеў убачыць!
– Пінігін з’ехаў з глузду!
– Пінігін нас здрадзіў!
– Купала такога не пісаў!
Пісаў! Яшчэ як пісаў! І Пінігін нікога не здрадзіць, калі паставіць «Тутэйшых» менавіта так.
Але – ці рызыкне?
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
