Лукашэнка і Зяленскі – што агульнага? Каментуе Віталь Портнікаў

Выбарчая кампанія Уладзіміра Зяленскага шмат у чым нагадвае пачатак палітычнай кар’еры Аляксандра Лукашэнкі, лічыць вядомы ўкраінскі журналіст і пісьменнік Віталь Портнікаў. У эфіры праграмы «ПраСвет» пра выбары ва Украіне з Віталём Аліна Коўшык.

Ці карэктна параўноўваць Лукашэнку на пачатку ягонай карʼеры ў 1994 годзе і Уладзіміра Зяленскага цяпер, у 2019-м?

Вы ведаеце, гэта цікавае параўнанне. Таму што я вельмі добра памятаю выбары 1994 года, і тады галоўным апанентам Аляксандра Лукашэнкі, чалавекам, які выйшаў разам з ім у другі тур, быў тагачасны прэмʼер-міністр, спадар Кебіч, які прэзентаваў сабою старую наменклатуру. І калі іх па тыпажы параўнаць цяпер з дзейсным прэзідэнтам Украіны Пятром Парашэнкам, то мы ўбачым, што яны ў нейкай ступені падобныя. Афіцыйныя строі, гальштукі, нарады, выступы, звароты да грамадзянаў у падобнай стылістыцы… Нельга сказаць, што грамадзяне адчувалі нейкую асаблівую антыпатыю да Кебіча. Тым не менш яны разумелі, што з ім звязаныя нейкія іншыя часы, а Лукашэнка – малады антыкарупцыянер, мабільны. Ён меў зносіны з народам, быў прадстаўніком каманды мала каму вядомых маладых людзей, якія былі побач з ім. Шмат хто з гэтых маладых людзей потым знік, шмат хто расчараваўся, а ў выніку з Лукашэнкам стала працаваць усё тая ж старая беларуская эліта, якая потым атаясамлівалася не толькі з ім, але і з Кебічам.

Але гэта ўсё будзе пазней, а на момант перадвыбарчай кампаніі 1994 года Лукашэнка – увасабленне пераменаў. Зяленскі таксама. Мы колькі заўгодна можам казаць пра тое, што ён звязаны з буйным бізнесам і доўгія гады праіснаваў унутры сістэмы. Ягоны выбарнік гэтага не чуе, як, дарэчы, выбарнік Лукашэнкі таксама не чуў пра тое, што Лукашэнка насамрэч сістэмны гулец, і што ягоныя погляды на будучыню Беларусі не моцна адрозніваюцца ад поглядаў Кебіча. І тут таксама ёсць добрая аналогія. Зяленскі ў сваёй праграме не прапаноўвае нешта альтэрнатыўнае таму (прынамсі, калі мы гаворым пра замежную палітыку), што прапаноўвае Парашэнка.

Чаму Лукашэнку любяць ва Украіне?

Ён не кажа пра тое, што Украіна мусіць адмовіцца ад сваіх тэрыторыяў. Лукашэнка ў 94-м годзе не казаў, што Беларусь мусіць адмовіцца ад інтэграцыі з Расеяй, якая была выбарчай кампаніяй Кебіча. Ён, можна сказаць, прэзентаваў выбарчую кампанію Кебіча ў новым інтэр еры – без карупцыі, без старой эліты, з новым людзьмі. Зяленскі займаецца тым жа самым: ён прадстаўляе праграму Парашэнкі ў новым інтэр еры – без карупцыі, з новымі людзьмі, з сумленнай размовай з грамадствам. Таму так.

Заўсёды, калі такога роду палітычны дзеяч прыходзіць да ўлады, ён спрабуе паказаць новую мадэль, альтэрнатыўную старой, і гэтаму няма ніякай альтэрнатывы.

Вы памятаеце, што Расея па-рознаму ставілася да выбарчай кампаніі ў Беларусі ў 1994 годзе і да выбарчай кампаніі ва Украіне ў 2019-м. Тут яна практычна не падтрымлівае нікога з кандыдатаў, хоць відавочна, што галоўную антыпатыю ў яе выклікае Пётр Парашэнка. Бо ў 1994 годзе тагачасны прэм’ер-міністр Расеі Віктар Чарнамырдзін, які прыбыў у Менск пасля першага туру прэзідэнцкіх выбараў для сустрэчы з Кебічам, ён Лукашэнку нават рукі не падаў. Гэта быў відавочны сігнал для беларускага выбарніка, але беларускі выбарнік гэтага сігналу не ўспрыняў. Лукашэнку была практычна наканаваная тады перамога менавіта таму, што ён асацыяваўся з новым.

А якія праблемы давядзецца развязваць новаму прэзідэнту Украіны ў бліжэйшы год, і чаго ад яго чакаюць людзі цяпер?

Па-першае, людзі чакаюць ад новаабранага прэзідэнта Украіны таго, чаго новаабраны прэзідэнт Украіны ў прынцыпе развязаць не можа. Яны прыпісваюць прэзідэнту Украіны функцыі, якімі прэзідэнт Украіны не валодае згодна з Канстытуцыяй. Калі мы гаворым пра бліжэйшы год, то ў любым выпадку трэба разумець, што ў бліжэйшыя месяцы новаабраны прэзідэнт будзе працаваць з тым парламентам, які існуе. Гэта ўжо абцяжарвае любую самастойнасць новаабранага кіраўніка дзяржавы. Людзі вельмі хочуць змяншэння тарыфаў. Зразумела, што ў нейкай ступені любая ўлада можа пайсці насустрач насельніцтву і крыху паменшыць тарыфы, а асабліва на фоне тых падзеяў, якія адбываюцца на энергетычным рынку.

Але Украіна, як і любая цывілізаваная дзяржава, прызначаная не на паніжэнне, а на павышэнне, на гарманізацыю тарыфаў, на рынкавыя тарыфы. Гэтага вялікая частка ўкраінскіх грамадзянаў не можа зразумець. Яна ў гэтым павышэнні тарыфаў бачаць што заўгодна: крадзеж, інтрыгі Міжнароднага валютнага фонду, але толькі не тое, што трэба плаціць за прадукцыю столькі, колькі гэтая прадукцыя вартая.

Украінцам давядзецца змірыцца з гэтай сітуацыяй, але для гэтага патрэбны час. І тарыфы ў нас пачалі падвышацца толькі цяпер, хоць у цывілізаваным свеце, у краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы, гэтыя тарыфы павышаюцца з пачатку 90-х. Натуральна, у нас вельмі цяжкі перыяд адаптацыі. Украінцы хочуць спынення вайны, яны хочуць аднаўлення тэрытарыяльнай цэласнасці. Але калі ім кажаш, што на постсавецкай прасторы канфлікты працягваюцца ўжо 28 гадоў, і што тэрытарыяльная цэласнасць Украіны можа быць адноўленая коштам такіх кампрамісаў з Расеяй, якія хутчэй за ўсё прывядуць да грамадзянскага канфлікту ў самым украінскім грамадстве, большая частка маіх суайчыннікаў проста не хоча гэтага чуць. Пытанне не ў тым, што давядзецца рабіць новаабранаму прэзідэнту Украіны, пытанне ў тым, што большая частка ўкраінцаў жадае заставацца ў ілюзіях, з якіх няма выйсця. Задача і прэзідэнта, і парламенту, і ўраду, і ўкраінскай палітычнай эліты – выцягнуць украінскага выбарніка са свету, у якім ён жыве ўжо доўгія гады і які не існуе: свет ягоных ілюзіяў і чаканняў.

Віталь, калі паглядзець на палітычнае поле ў нашым рэгіёне, мы бачым проста вар’яцкі рэйтынг Зяленскага і ціск на Беларусь з Масквы, які ўзмацняецца. У нас ствараецца ўражанне нейкага рэваншу або контратакі імперыі. Ці пацвярджаеце вы нашыя ўражанні ад таго, што цяпер адбываецца?

Я думаю, што гэта не контратака. Расейская дзяржава імкнецца вярнуць сабе тэрыторыі, якія яна страціла ў 1991 годзе. Гэта і нашыя тэрыторыі, гэта і тэрыторыі беларускія. У Расеі такі погляд на сваю тэрыторыю: мы ўсяго толькі збунтаваныя правінцыі. І гэта не нейкая адмысловая контратака, гэта планамерная праца для вяртання тэрыторыяў, якія адкалоліся, у склад Расеі. Зноў-такі, шмат хто з маіх суайчыннікаў жыве ў свеце, у якім гэтых мэтаў няма, у якім яны могуць неяк з Расеяй ужыцца і дамовіцца, застаючыся ўкраінцамі. Хоць такой магчымасці ў іх няма, як і ў беларусаў няма – вы таксама гэта добра разумееце.

Выбары ў ваенны час. Як Расея ўплывае на прэзідэнцкую гонку ва Украіне

Расея дзейнічае планамерна: яна сёння разумее, што ўкраінская ўлада аслабела, і што ва ўкраінскага грамадства ёсць запыт на перамены, у тым ліку і сацыяльныя, таму стварае такую сітуацыю, у якой украінская ўлада вымушаная будзе з ёй дамаўляцца. У гэтым таксама няма нічога новага. Я хачу вам нагадаць 2010 год, перамогу Віктара Януковіча на выбарах. Віктар

Януковіч быў не проста прарасейскім палітыкам – ён быў яшчэ і чалавекам, упэўненым, так бы мовіць, што Тэхас павінныя рабаваць тэхасцы. Ён хацеў пакінуць Украіну як тэрыторыю для рабавання данецкаму клану, які разам з ім прыйшоў да ўлады. Але Расея стварыла для яго тады гэткія эканамічныя ўмовы, перш за ўсё, дзякуючы энергетычным цэнам, што ён вымушаны быў пайсці на падпісанне харкаўскіх пагадненняў. І з гэтага моманту пачалося ператварэнне Януковіча з самастойнага латыфундыста, які збіраўся самастойна абрабаваць краіну, якую ён атрымаў у кіраванне, у расейскую марыянетку. Гэта лагічна.

Інтэрв’ю паказалі ў праграме «Прасвет» 19.04.2019

Фэйкавая імперыя супраць рэспублікі, ды Зяленскі як Лукашэнка. «Прасвет» з Алінаю Коўшык

Hавiны