Гэтае пытанне хвалюе тых, у каго ёсць ашчаджэнні (ці ёсць што прадаць), але выніковай сумы ўсё роўна не хапае на новабудоўлю мары. Звычайна ў такой сітуацыі аказваюцца ўладальнікі $ 20-30 тысяч.
Разгледзім, як разлічыць, калі ўступаць у будоўлю, з кім будавацца, калі браць крэдыт. І ці варта наогул у гэта ўсё ўвязвацца.
Колькі можа каштаваць квадратны метр?
Цяпер цана «квадрата» у аднапакаёвых кватэрах плавае ў дыяпазоне $ 1180-1400. Але і аднапакаёўкі розныя– ёсць на рынку прапановы пабудаваць 36-метровую кватэрку, ёсць стандартныя плошчай 40-42 квадратных метры, ёсць – 47-метровыя. Правіла фармавання цаны ў забудоўшчыкаў адно – чым менш метраў, тым вышэйшы кошт. 36 квадратаў па $ 1400 – гэта $ 50,4 тысячы за кватэру. 47 квадратных метраў па $ 1180 – 55,46 тысячы.
Сабекошт будаўніцтва квадратнага метра ў пераважнай большасці камерцыйных новабудоўляў – менш за 800 даляраў. Гэта азначае, што, нават апусціўшы цэннік да $ 1100, забудоўшчык зможа працаваць з прыбыткам. Зрэшты, не факт, што ў бліжэйшыя паўгода мы ўбачым метр у аднапакаёўках па $ 1100, і самі аднапакаёвыя кватэры па $ 40-45 тысяч. Усё-ткі гэта самы ходкі тавар. А паколькі крэдыт усё роўна прыйдзецца браць, трэба разлічыць правільны момант. Правільны момант – калі кошты ўжо знізіліся, а крэдыты – яшчэ ёсць.
Калі бегчы па крэдыт?
Гэта галоўнае апасенне – тое, што крэдыты знікнуць. Пакуль эксперты схіляюцца да думкі, што многія банкі згарнулі крэдытаванне куплі нерухомасці на другасным рынку, каб перанакіраваць грашовыя патокі ў новабудоўлі і такім чынам падтрымаць будаўнічую галіну. І што крэдытаванне новабудоўляў, прынамсі паводле партнёрскіх праграмаў, у бліжэйшыя месяцы не згорнуць.
На момант напісання матэрыялу партнёрскія праграмы ёсць у Банка БелВЭБ, Беларусбанка і Белінвестбанка. Эканоміка павінна пратрымацца без узрушэнняў да выбараў, якія пройдуць у пачатку жніўня. Хутчэй за ўсё і з крэдытаваннем новабудоўляў да жніўня нічога не павінна адбыцца. Так што калі заплануеце ўвязвацца ў будоўлю, паспрабуйце заключыць крэдытную дамову да жніўня. А пакуль не спяшаючыся вызначайцеся, з кім хочаце будавацца, і ў якім банку вам дакладна дадуць крэдыт.
Як выбіраць забудоўшчыка?
І хацелася б сказаць, што ўсе забудоўшчыкі сягоння цалкам надзейныя, але на жаль – не. Ва ўсіх перад вачыма прыклад «Тамбаза» – вельмі старога і надзейнага забудоўшчыка, не давяраць якому не было ніякіх падстаў. Але – топ-менеджэры забудоўшчыка не разлічылі эканоміку праекта. І апошнія пару дамоў ЖК Аркадыя спачатку ператварыліся ў даўгабуд, а потым былі перададзеныя УКБ для завяршэння будаўніцтва. А УКБ выставіў людзям, якія аплацілі жыллё, дадатковы рахунак. Другі прыклад – Грушаўскі пасад каля метро Грушаўка. Першыя дамы будавалі бадзёра і нядрэнна, але –змянілася кіраўніцтва, новыя людзі нешта напартачылі. Будоўля стаіць, кіраўнік – за мяжой.
Так што рызыкі ёсць усюды. Менш за ўсё іх у буйных забудоўшчыкаў, якія будуюць некалькі ЖК паралельна, і прадаюць кватэры ў доме, які ўзводзіцца стаханаўскімі тэмпамі. І ў дзяржзабудоўшчыкаў – тыя, нават калі зацягнуты тэрміны, калі-небудзь ды дабудуюць. Уласна, у тых, хто думае ўступіць у будоўлю, узяўшы крэдыт, зноў жа ёсць час паназіраць за забудоўшчыкам, пачытаць форумы, пагутарыць з аддзелам продажаў, задаць усе пытанні, папрасіць іх даслаць, як толькі з’явяцца зніжкі, індывідуальную прапанову. І вызначыцца, што вам пасуе.
Колькі прыйдзецца пераплаціць банку?
Некаторыя грамадзяне, якім ад 25 да 35 гадоў, вельмі любяць паўтараць: вы бачылі, якая пераплата за 20 гадоў па гэтым крэдыце? Аддасі ў тры разы больш, чым узяў!
Мяне замілоўвае гэтая ўпэўненасць у заўтрашнім дні – як быццам гэтыя людзі выраслі ў краіне са стабільнай эканомікай і цвёрдым курсам рубля.
Прывяду прыклад з адсылкай да мінулага. Чалавек узяў у банка крэдыт напачатку 2011-га пад стаўку рэфінансавання плюс 3% гадавых суму, эквівалентную 20 тысячам долараў. Тады гэта было каля 70 мільёнаў рублёў. Штомесячная выплата па крэдыце ціснула на кішэню – пад 900 тысяч рублёў, а гэта каля 300 долараў.
Што змянілася за 9 гадоў? Стаўка рэфінансавання скакала, але банкі яе да крэдытаў, выдадзеных на жыллё, вырашылі не выфкарыстоўваць – каб не атрымаць натоўп неплацельшчыкаў. Ну, і Нацбанк настойліва рэкамендаваў не злаваць грамадзян. Прайшла дэнамінацыя. 70 мільёнаў ператварыліся ў 7 тысяч беларускіх рублёў. 900 тысяч – у 90 рублёў. Што цяпер гэтыя 90 рублёў? І – колькі ж наш крэдытаатрымальнік пераплаціць па крэдыце за 20 гадоў?
Многія пярэчаць: банкі навучаны мінулымі падзеямі, цяпер пры росце стаўкі рэфінансавання яны будуць павышаць выплаты. Хутчэй за ўсё, будуць карэктаваць. Але – ні адзін банк не зацікаўлены – незалежна ад скачкоў стаўкі рэфінансавання – у тым, каб зрабіць гэтыя выплаты няўздымнымі. Банк – як фермер, які робіць сыры. Фермер не будзе забіваць дойны статак, які прыхварэў – яму не трэба столькі мяса і шкур (кватэр), у яго няма рынку збыту. Яму трэба малако (грошы). Таму – ён будзе лячыць кароў. Так што банкі будуць прадастаўляць адтэрміноўкі, павялічваць тэрміны крэдытавання, яшчэ нешта прыдумляць, але дакладна не пачнуць масава адбіраць жыллё.
Каму крэдыт браць не страшна?
Самае складанае ў прыняцці рашэння – само пытанне ці ўвязвацца ў крэдыт, а не пагроза ад банка. Складана самому спрагназаваць сваю будучыню. Напрыклад, сёння ёсць добрая праца, стабільны даход. А ці будзе гэта ўсё заўтра?
Прасцей за ўсё людзям, упэўненым у будучыні і якія зарабляюць у валюце – такім на руку дэвальвацыя і не страшны рост коштаў на прадукты.
Калі вы з упэўненасцю глядзіце ў заўтрашні дзень, дзейнічайце па схеме, прыведзенай вышэй: вызначайцеся з забудоўшчыкам, чакайце ад яго аддзела продажаў спецумоў, а ад яго банка-партнёра – папярэдняй згоды выдаць вам крэдыт. І заключайце дамову на будаўніцтва. І паспрабуйце ўкласціся да выбараў. Што будзе ў канца жніўня – незразумела. Калі знікнуць крэдыты, цэны, вядома, знізяцца. Але $ 20-30 тысяч усё роўна не будзе хапаць на новабудоўлю.
Чытайце іншыя тэксты аўтара:
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
