20 гадоў таму Лукашэнка ўзурпаваў уладу. Як гэта было

Як Цэнтральны выбарчы камітэт трапіў пад кантроль Лукашэнкі? 20 гадоў таму тагачасны старшыня ЦВК Віктар Ганчар спрабаваў правесці рэферэндум без фальсіфікацыяў. Але быў гвалтоўна зняты з пасады. А праз некаторы час страціў і жыццё. Падзеі 1996 года, якія называюць пачаткам канстытуцыйнага перавароту.

Акурат напярэдадні свайго гвалтоўнага змяшчэння з пасады старшыні ЦВК Віктар Ганчар звярнуўся да дэпутатаў Вярхоўнага Савету 13-га склікання і паабяцаў, што рэферэндум, ініцыяваны кіраўніком краіны, пройдзе без фальсіфікацыяў. Паводле Ганчара, за змены ў Канстытуцыю, якія прапанаваў Аляксандр Лукашэнка, гатовыя былі прагаласаваць не больш за 30-35 % беларусаў. Акурат за 4 дні да галасавання Ганчар згубіў пасаду старшыні Цэнтральнай выбарчай камісіі.

Дэбют Ярмошынай

«Там было чалавек каля 100, узброеныя аўтаматчыкі, Шчукін спрабаваў прарвацца, я там быў. А потым Ганчар склікаў паседжанне ЦВК у будынку Вярхоўнага Савету, але прыйшлі толькі 2-3 чалавекі. Астатнія пабаяліся», – узгадвае былы дэпутат Вярхоўнага Савету Павел Знавец.

Сярод сябраў Цэнтральнай выбарчай камісіі, якія не падтрымалі Ганчара, была і Лідзія Ярмошына. Менавіта яна агучвала лічбы рэферэндуму 1996 года.

Канстытуцыйны суд не падтрымаў Лукашэнку

На абарону Ганчара стаў тагачасны старшыня Канстытуцыйнага суда Валерый Ціхіня, у прыватнасці, ён рэкамендаваў адмяніць указ кіраўніка краіны аб адхіленні Ганчара з пасады. У 96-м Канстытуцыйны суд яшчэ мог сабе дазволіць паставіць пад сумнеў правамоцнасць указаў прэзідэнта.

Дэпутаты пратэставалі, але пераварот ужо пачаўся

Але літаральна праз пару дзён той самы Ціхіня быў сярод тых, хто «пахаваў» праект імпічменту кіраўніку краіны. У 1996 годзе Аляксандр Бухвостаў быў старшынём беларускай Партыі працы і дэпутатам ВС 13 склікання.

«Вядома быў пратэст Вярхоўнага савету, было паседжанне, але для Лукашэнкі гэта не грала ніякай ролі. Пачаўся дзяржаўны пераварот», – тлумачыць былы дэпутат.

Менавіта 14 лістапада пачаўся ланцуг падзеяў, якія скончыліся разгонам Вярхоўнага Савету, а апазіцыя на 20 гадоў была выцесненая з парламенту. Лёс Віктара Ганчара быў не менш трагічны. Праз тры гады пасля рэферэндуму 1996 года ён знік. Паводле праваабаронцаў і прадстаўнікоў міжнароднай супольнасці, Ганчар стаўся ахвяраю «эскадронаў смерці» – спецпадраздзялення беларускіх сілавікоў, якое напрыканцы 90-х займалася палітычнымі забойствамі ў Беларусі.

Аркадзь Несцярэнка, «Белсат»

Hавiны