Рэдактар «СБ» прызнаў, што газету распаўсюджваюць прымусова. Ці парушэнне гэта Канстытуцыі?
Новы кіраўнік «Советской Белоруссии» Дзмітрый Жук адкрыта прызнаў наяўнасць абавязковай падпіскі на дзяржаўныя выданні сярод настаўнікаў. Колькі каштуе беларусам гэткі прымус?
«Советская Белоруссия» – самае масавае выданне краіны з накладам больш за 400 тысячаў экзэмпляраў.
Для параўнання, падобны тыраж мае адное з самых вядомых сусветных выданняў – брытанскае The Guardian.
Розніца ў тым, што гарантам тыражоў «Саўбелкі» выступае прымусовая падпіска. Якую афіцыйна прызнаў новы кіраўнік выдання Дзмітрый Жук у праграме «Клуб рэдактараў».
«Як журналіст, чалавек і грамадзянін катэгарычна перакананы, што людзям нанятым на працу дзяржавай, карысна чытаць дзяржаўную прэсу. Тым больш настаўнікам», – заявіў Жук.
Дзмітрый Жук сам былы настаўнік беларускае мовы. Што праўда, працаваў толькі год – у першыя гады незалежнасці Беларусі, калі прымусовая падпіска ў Беларусі не існавала.
Выказванне прагучала ў адказ на адкрыты ліст пісьменніцы Яўгеніі Пастарнак з просьбаю скасаваць прымусовую падпіску.
Адкрыты ліст Яўгеніі Пастарнак да Жука:
«Працаўнікоў шмат якіх дзяржаўных установаў, напрыклад, настаўнікаў пад пагрозаю звальнення ці пазбаўлення прэміяў прымушаюць выпісваць шэраг перыядычных выданняў, у тым ліку і газету «СБ. Беларусь сегодня».
З меркаваннем кіраўніка «Савецкай Белоруссии» не згодны і старшыня Беларускай асацыяцыі журналістаў Андрэй Бастунец. Прымусовая падпіска парушае не толькі правы спажыўцоў, але і галоўны закон краіны.
«Яна парушае роўнасць суб’ектаў гаспадаранання, якая гарантавана Канстытуцыяй. А друкаваныя выданні рэдакцыі, юрыдычныя асобы, якія атрымліваюць за гэта прыбытак. Пэўна колькасць выданняў апынаецца ў лепшым становішчы, чым іншыя», – мяркуе Бастунец.
Толькі летась на падтрыманне дзяржаўных медыяў з дзяржаўнага бюджэту пайшло 47 мільёнаў еўраў. Сёлета – на адзін мільён болей.
«Я глыбока перакананы, што дзяржаўнай прэсы наагул не можа быць. І ў дэмакратычных краінах яна не існуе як інстытут, бо яна пераўтвараецца са сродку масавай інфармацыі ў сродак давядзення палітыкі групы асобаў, якая знаходзіцца ва ўладзе, да астатняга насельніцтва», – кажа Бастунец.
Адначасова пад ціскам перабываюць усе альтэрнатыўныя крыніцы інфармацыі. Паводле Беларускай асацыяцыі журналістаў, мінулы год быў адзін з найгоршых для свабоды медыяў у Беларусі. Адбылося больш за 100 затрыманняў. У разы вырасла і колькасць штрафаў за супрацу з замежнымі медыямі без акрэдытацыі, пераважна для працаўнікоў «Белсату».
Але разам з ціскам расце і давер.
Жыхары Менску кажуць:
«Я вам давяраю».
«Напэўна, хутчэй незалежным. Больш абʼектыўная інфармацыя».
«Незалежным, таму што яны незалежныя».
«Канешне незалежным, якія правяраюць так, як яно ёсць».
Бо сапраўдныя медыі маюць абавязак стаяць на варце грамадства і пільнаваць дзеянні ўлады. Тады як у Беларусі гэта грамадства стаіць на службе дзяржаўных журналістаў, якія пасля сыходу з медыяў нярэдка трапляюць на высокія дзяржаўныя пасады.
Вольга Жарнасек, «Белсат»
Фота – REUTERS/Vasily Fedosenko
