Маці траіх дзяцей Тацяне Малашчанка з Баранавічаў давялося шмат пазмагацца за беларускамоўную адукацыю. Стварэнне класу, у якім дачка жанчыны магла б атрымаць навучанне не роднай мове, аказалася надзвычай складанае.
«Пытанне заглушылі і вырашылі толькі ў 6 класе. Мы прайшлі цяжкае ліставанне, прайшлі праз Міністэрства адукацыі. З другой чвэрці нам адкрылі клас», – узгадвае спадарыня Таццяна.
І гэта далёка не адзін такі прыклад. У гэткай сітуацыі пераважная большасць бацькоў, якія жадаюць, каб іхныя дзеці навучаліся на беларускай мове.
«Абыякавасць, а нават варожасць да беларускай мовы ў сённяшняй дзяржаўнай сістэме праяўляецца ў тым, што ствараюцца непераадольныя цяжкасці для бацькоў, у тым, што няма фінансавання, у тым, што дзяржава не шукае адпаведных кадраў», – звяртае ўвагу Павал Севярынец з Беларускай хрысціянскай дэмакратыі.
Такі падыход цягам дваццаці гадоў прынёс адпаведныя вынікі. Колькасць беларускамоўных навучэнцаў штогод змяншаецца. Ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі цалкам на роднай мове навучаецца толькі каля пятнаццаці адсоткаў дзяцей. У Менску (з насельніцтвам пад два мільёны) усяго пяць беларускамоўных гімназіяў. У іншых абласных гарадах няма ніводнай школы з адукацыяй на беларускай мове. У найлепшым выпадку працуе па адным ці два беларускамоўным класе.
«Зараз у Беларусі патрэбна як мінімум 2,5 % бюджэту выдаткоўваць толькі на культуру. На адукацыю яшчэ больш. Калі гэтыя фіксаваныя лічбы будуць – гэта будзе сведчанне запатрабаванасці, прыярытэтнасці беларускай мовы», – дадае Павал Севярынец.
Каб такое стала магчыма, эксперты круглага стала «Перспектывы падтрымання і развіцця беларускай мовы ў сістэме адукацыі» падрыхтавалі адмысловую рэзалюцыю. Сустрэча адбылася пры ўдзеле прадстаўнікоў аргкамітэту Беларускай хрысціянскай дэмакратыі і дэпутаткі Палаты прадстаўнікоў Алены Анісім. Запрапанаваныя канкрэтныя крокі. Першы – права выбару для бацькоў.
«Каб бацькі, аддаючы сваё дзіцяці ў садочак або школу, пісалі адразу ў заяве мову навучання і каб гэта забяспечвалася. Па-другое, настаўнікі, якія будуць выкладаць прадметы на беларускай мове павінны атрымоўваць даплаты», – зазначыла дэпутатка.
Усё гэта мусіць прадугледжваць адмысловы закон аб адукацыі, якога, на думку адмыслоўцаў, сёння востра не стае. Імаверна, яго распрацоўкаю зоймуцца ў Палаце прадстаўнікоў. Аднак колькі гэта можа заняць часу, пакуль прадбачыць цяжка. І ўсё ж шляхі развязання праблемаў будуць агучаныя дэпутатам – пераконвае Алена Анісім.
«Колькі часу гэта можа заняць? Я спадзяюся, што за мае чатыры гады мне ўдасца ўсё гэта зрабіць у гэтым накірунку», – дадала Алена.
А часу застаецца няшмат. Паводле ацэнак экспертаў ЮНЭСКО, беларуская мова ўжо аказалася ў спісе моваў, якім можа пагражаць знікненне.
Ян Бабіцкі, «Белсат»